Zeburyň giriş makalasynda Dawud pygamberiň (Sallallahu Aleýhi We Sellem) Zebury Hudaý tarapyndan ylhamlanan Zeburlardan ýazyp başlandygy we beýleki kitaplaryň soňraky pygamberler tarapyndan ýazylandygy aýdylýar. Işaýa “beýik pygamberleriň” biri hasaplanýar – belki-de kitabynyň gaty göwrümli bolmagydyr. Miladydan öňki 750-nji ýyllarda ýaşapdyr. b.e.öň aşakdaky diagrammada Işaýanyň Zeburyň beýleki pygamberleri bilen baglanyşykly ýyllary görkezilýär.
Işaýa şeýle uzak ýaşasa-da (takmynan 2800 ýyl ozal), Musa pygamberiň (Sallallahu Aleýhi We Sellem) pygamberiň geljegi çaklamalydygy aýdyşy ýaly, gelejek hakda köp pygamberlikleri ýazypdyr. Zebur bilen tanyşlyk makalasynda Süleýmandan (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) soňraky patyşalaryň köpüsiniň zalymdygy öňem aýdylýar. Bu, Işaýa pygamberiň ýaşan döwrüne-de degişlidir. Kitabynda Hudaýdan geljek höküm hakda köp sanly duýduryşlary tapýarys, (Iýerusalim Wawilonlylar tarapyndan weýran edilende 150-nji ýyldan soň geldi – hekaýa şu ýere serediň ). Şol bir wagtyň özünde, Işaýa uzak geljek hakda pygamberlik etdi, Hudaýyň adamzada aýratyn we şu wagta çenli görlüp-eşidilmedik alamat iberjek wagtlaryny öňünden görüpdi. Bu ýerde Işaýa göni Ysraýyl patyşasyna, ýagny Dawudyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) nesline degişlidir. Bu alamat “Dawudyň öýüne” ýüzlenýär:
Onsoň Işaýa şeýle diýdi: «gulak goýuň, eý, Dawudyň nesilleri! Ynsanlary irizeniňiz size azlyk edip, indi Hudaýymy hem irizjekmisiňiz? Munuň üçin Rebbiň özi size bir alamat berer. Ine, gyz göwreli bolup, ogul dograr. Onuň adyna Imanuwel-dakar. Ol ýagşyny ýamandan saýgaryp bilýänçä, diňe gaýmak bilen bal iýer. (Işaýa 7: 13-15)
Bu nähili batyrgaý çaklama! Ogul dogurjak gyz hakda bu eşidilmedik pygamberlik näme? Bu gaty gülkünç ýaly, köp ýyllap adamlar bu ýerde haýsydyr bir ýalňyşlygyň bardygyna ynanýardylar. Elbetde, bir adam geljegi çaklamaga synanyşýan bolsa (we geljek nesiller üçin ýazsa), beýle gülkünç sözler aýtmaz. Şeýle-de bolsa, bu biziň öňümizde. Häzirki wagtda biziň ygtyýarymyzdaky Öli deňiz aýlawlary esasynda, bu pygamberligiň has ir – Isa dogulmazyndan birnäçe asyr öň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ýazylandygyny tassyklap bileris.
Isa al-Mesih (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hakda gyzdan dünýä injekdigi habar berildi
Isa al-Mesihden (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) soň köp ýyl ýaşap ýörenler, bu pygamberligiň özi hakda aýdýandygyny bilýäris. Pygamberleriň hiç biri – ne Ybraýym, ne Musa, ne-de Muhammet (Sallallahu Aleýhi We Sellem) gyzdan dogulmady. Ýer ýüzünde ýaşanlaryň hemmesinden diňe Isa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) dünýä şeýle üýtgeşik bir görnüşde geldi. Dogulmazyndan köp ýyl öň, Reb bize Isanyň gelmeginiň alamatyny berdi we taýýarlady bir gyzyň ogly hakda has köp bilmegimizi isleýärdi. Iki nokady belläliň.
Ejesi oňa Emmanuel dakdy
Birinji bilen ogul doguran gyz. Göçme manyda Bu at “Hudaý biziň bilendir” diýmekdir. Ýöne muňa nädip düşünmeli? Bu adyň birnäçe düşündirişi bolup biler, ýöne şolaryň biri, ýakyn wagtda höküme garaşýan zalym patyşalara ýüzlenip, Hudaýyň olara rehimdarlygynyň alamaty hökmünde bir ogul bermegi – asla olara garşy däldigini, “bilen” bolmagy mümkin. Olar Isa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) dünýä inende, ilkinji seredişde Reb hakykatdanam Ysraýyllary terk eden ýaly bolup biler, sebäbi daşary ýurtlular agdyklyk edýärdi. Päk gyzdan doglan ogluň alamaty, Hudaýyň olary terk etmändigini, olaryň ýanyndadygyny we olara garşy däldigini höweslendirýärdi. Injilde has dogrusy Lukanyň Hoş Habarynda ejesi Merýemiň bir perişde oglunyň ýakyn wagtda doguljakdygy baradaky habary eşidip, mukaddes aýdym aýdandygy aýdylýar. Aýdymda aşakdaky sözler bar:Merýem aýtdy: Janym Rebbi beýgeldýär, ruhum Halasgärim Hudaýa şatlanýar we nesilden-nesle Özünden gorkýanlara rehimdarlygy … Onuň hyzmatkäri Ysraýyly, biziň bilen gürleşişi ýaly, merhemeti ýada saldym. Atamyz Ybraýyma aýdyşy ýaly we onuň nesline baky. ( Luka 1: 46-55)
Görşüňiz ýaly, Perişdäniň Merýem gyzdan ogul dogmagy baradaky sözlerini Rebbiň Ybraýyma we onuň nesillerine rehim-şepagatyny ebedi ýada saldy. Rebiň hökümi, Rebiň ysraýyllylary hemişelik terk edendigini aňlatmaýar.
Päk gyzyň ogly “ýamanlygy ret edip, ýagşylygy saýlar”
Pygamberlikde çaganyň “ýamanlygy ret etmegi we ýagşylygy saýlamagy” öwrenýänçä “süýt we bal iýer” diýen ajaýyp çaklama bar. Işaýa bäbek kämilik aňly ýaşyna ýetende belli bir karara gelende ýamanlygy ret edip, ýagşylyk tarapyny saýlajakdygyny ýazýar. Meniň kiçijik oglum bar. Ony söýýänem bolsam, ýamanlygy ret etmegi we ýagşylygy saýlamagy hiç haçan öwrenmejekdigini gowy bilýärin. Aýalym ikimiz oňa hemişe öwretmeli: oňa ýatlatmak, öwüt bermek, görelde görkezmek, jezalandyrmak, gowy dostlar gurmak, oňa mynasyp adamlary görmäge mümkinçilik bermek we ş.m. Oňa ýamanlygy ret etmegi we ýagşylygy saýlamagy öwredýäris. Ýöne näçe synanyşsak-da, kepillik ýok. Indi özüm kaka bolanym üçin, ene-atamy nähili kynçylyk bilen maňa “ýamanlygy ret etmegi we ýagşylygy saýlamagy” öwretmek üçin başdan geçiren kynçylyklary ýadymda. Ene-ata çagalary terbiýelemäge synanyşmasa we olara “çemenlikdäki ot ýaly” ösmegine ýol berse, ýamanlygy ret etmegi we ýagşylygy saýlamagy gaty ähtimal. Tebigatda, “ahlaksyz agyrlyk güýjüniň” belli bir kanuny bar ýaly, ony hemişe ýeňip geçmeli – çagany ýamanlyga çekýän belli bir agyrlyk güýji bar.
Şonuň üçin gapylarymyzda gulplar bar. Şonuň üçin her ýurtda polisiýa güýji bar, banklar şifrleri we parollary ulanýarlar, Ýurtlar yzygiderli täze kanunlar kabul edýärler. Özümizi hemişe biri-birimizden goramaly bolýarys, sebäbi “ýamanlygy ret edip, ýagşylygy saýlamagy” bilemzok.
Hatda pygamberlerem ýamanlygy ret etmediler we ýagşylygy saýlamadylar
Howa, şeýle. Töwratda ýazylan Ybraýym (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) aýalyny aýal dogany diýip atlandyranda, faraona iki gezek ýalan sözledi (Gelip çykyş 12: 10-13 we Barlyk Kitaby 20: 1-2). Musa pygamber (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) bir müsürlini öldürdi (Çykyş 2:12) we bir gezek Hudaýyň emrine batyrgaýlyk bilen boýun egmedi. ( Sanlar 20: 6-12). Muhammet Alaýhyssalam Gurhanda bagyşlanmagy soramagy buýurdy (Sura 47:19), şondan soň onuň hemişe ýamanlygy ret etmeýändigini we ýagşylygy saýlamandygyny aýdyp bileris.
Bilip goýuň Alladan başga Allanyň ýokdugyny we günäleriňizi bagyşlanmagyňyzy soraň imanly erkekler we imanly aýallar üçin. Alla hereketleriňizi we ýaşaýan ýeriňizi bilýär. (Sura 47:19 – Muhammet)
Musulmanyň aşakdaky hadysa pygamberiň bagyşlanmagy üçin nädip yhlas bilen doga edendigi aýdylýar.
Abu Musa al-Aşari kakasynyň ygtyýaryna salgylanyp, Allahyň Resulynyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) aşakdaky sözler bilen doga edendigini aýtdy: “Allah, günälerimi, nadanlygymy we aladalarymy bagyşla. Sebäbi Sen meniň işimi has gowy bilýärsiň. Eý, Allatagala, niýet ýa-da başga bir görnüşde eden niýetim bilen eden günälerimi bagyşla. Bu günäleriň hemmesi mende. Allaha Allah, maňa biperwaýlykdan ýa-da haýallykdan, şeýle hem gizlin ýa-da köpçülikde eden günälerimi bagyşla, çünki sen olary menden has gowy bilýärsiň. Sen Birinji we Soňky, Sen hemme zatdan Gudratygüýçli Sen”. (Musulman 35: 6563)
Bu doga Dawud pygamberiň (Sallallahu Aleýhi We Sellem) hem günäleriniň bagyşlanmagyny dileg eden dogasyna gaty meňzeýär:
Maňa rehim et, eý, Hudaý, Seniň rehimdarlygyňa we rehim-şepagatyňa görä, günälerimi ýok et. Günälerimden meni köp gezek ýuw we günälerimden arassala, men arassa bolaryn; meni ýuw bolaryn men gardan hem ap-ak. Ýüzüňi günälerimden gizle we ähli günälerimi ýok et. ( Zebur 50: 1-9)
Şeýlelik bilen, hatda pygamberleriň hem edil biziň ýaly günä bilen göreşýändiklerini görýäris we olaryň hem biziňki ýaly günäleriniň bagyşlanmagyny soramagy gerek. Bu, Adam atanyň ähli nesilleriniň ýagdaýy .
Päk gyzdan doglan mukaddes ogul
Ogul hakda aýtsak, Işaýa pygamberiň pikiriçe, ýamanlygy ret etmegi we çagalykdan ýagşylygy saýlamagy öwrendi. Bu onuň üçin tebigy zatdy. Ýöne bu diňe biziňkiden tapawutly bolsa, tebigy bolup biler. Ol biziň taýpamyzdan däl. Beýleki ähli pygamberler, şol sanda atalary we ata-babalary öz nesil şejeresini Adam atadan alýarlar, bilşiňiz ýaly ýamanlygy ret etmedi we ýagşylygy saýlamady. Atalaryň aýratynlyklary genetiki taýdan çagalara geçýär; şonuň üçin Adam Atanyň günäli tebigaty hemmämize, şol sanda pygamberlere-de geçdi. Ýöne bir päk gyzdan dünýä inen bolsa, onda Adam ata kakasy bolup bilmez. Bu ogluň nesil şejeresi başgaça bolar – şonuň üçin mukaddes bolup biler. Şol sebäpden, Merýemiň adamsynyň gatnaşmazdan oglunyň dünýä inendigini yglan eden perişde hakda aýdýan Gurhan, bu oglany “dünýä mukaddes inýär” diýip atlandyrdy.
Perişde: “Men saňa arassa, rehimli oglan bermek üçin diňe Rebbiň habarçysy” diýdi. Merýem: “Erkek adam maňa ýanaşmadyk bolsa we ýoldanjykan bolmasam nädip ogul dogurup bilerin. Perwerdigäriňiz: “Atasyz ogul bermek meniň üçin aňsat. Ony adamlar üçin güýjümiziň we takwalara rehimdarlygymyzyň nyşany ederis. Bu mesele eýýäm çözüldi”. Allanyň islegi ýerine ýetirildi, Merýem Hudaýyň islegi boýunça Isany göterdi. Ol adamlardan daşlaşdy. (19: 19-22 süreleri)
Işaýa pygamber (Sallallahu Aleýhi We Sellem) al-Kitabyň beýleki kitaplary ýaly aç-açan aýdýar- päk gyzdan doglan ogluň ýerdäki kakasy ýok we şonuň üçin günäli tebigaty ýok. Şonuň üçinem ol mukaddesdir.
Ýene azyrak Adam hakda
Diňe bir pygamberler gyzdan ogluň dünýä inişi hakda gürleşmeýärler. Bu dogluş ilkibaşdan habar berilýär. Adamyň alamatynda , Hudaýyň Şeýtana aýdan näletini okaýarys. Ýene şu sözleriň üstünde durup geçeris.
Men seniň tohumyň bilen aýalyň tohumynyň arasyna, duşmançylyk salaryn. Ol seniň kelläňi owradar, sen bolsa onuň dabanyndan çakarsyň diýdi. (Gelip çykyş 3:15)
Hudaýyň islegi bilen, Iblisiň (Şeýtan) hem aýalyň (aýal) nesilleri bolar. Aýalyň we Şeýtanyň nesilleriniň arasynda duşmançylyk birek-birege ýigrenç bolar. Şeýtan aýalyň nesillerini dabanyna gysar, aýalyň nesilleri bolsa “Şeýtanyň kellesini döwer”. Bu özara täsir aşakdaky diagrammada görkezilýär.
Üns bedriň : Reb nesli aýala wada berýär, äre däl. Esasanam Töwratda , Zeburda we Injilde (al – Kitab / Injil) hemişe ata-babalar nesillerine üns berilýändigi sebäpli, bu gaty adaty däl. Häzirki zaman Günbatar mukaddes kitaplary takyk etmegiň bir bölegi, aýallaryň nesil şejeresine üns bermezlikdir. Olaryň pikiriçe, bu “jyns taýdan diskriminasiýa”, sebäbi adatça, diňe erkeklerden bolan ogullar getirilýär. Emma biziň ýagdaýymyzda ýagdaý başga: çaga (erkek çaga) äriniň gatnaşmazdan dünýä inýär. Tekstde diňe aýalyň tohumy hakda aýdylýar, ýöne erkek hakda söz ýok .
Işaýa tarapyndan agzalan gyzyň ogly şol bir nesil, ýöne aýalyň tohumy
Işaýanyň päk gyzdan dünýä inen ogly hakda aç-açan weliligi, Erem bagynda bir gezek Hudaýyň diňe aýaldan (şonuň üçin gyzdan) doguljak nesli berjekdigini wada berdi. Bu teksti täzeden açmagyňyzy we bu täze nukdaýnazardan Adam alamatyny täzeden okamagyňyzy maslahat berýärin. Hemme zadyň birleşýändigini görersiňiz. Taryhyň başyndan Adam atanyň ähli ogullaryna şol bir kesel ýokaşýar: kakasynyň göreldesine eýerip, “ýamanlygy ret edip, ýagşylygy saýlamagy” bilenoklar. Şonuň üçin Reb günäniň dünýä girendigini bilip, Adam bilen baglanyşykly bolmadyk mukaddesleriň şeýtanyň kellesini ezip biljekdigine söz berýär.
Ýöne bularyň hemmesini keramatly nädip eder? Diňe Hudaýyň islegini yglan etmek bilen baglanyşykly bolsa, Ybraýym we Musa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ýaly beýleki pygamberler eýýäm doly yglan etdiler. Ýok Mukaddes ogluň roly düýbünden başga. Ýöne muňa düşünmek üçin Zeburyň içine girmeli .