Beýik Pygambere (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) öňki alamatda okaýşymyz ýaly bir ogul
wada berildi. Allatagala beren wadasyny ýerine ýetirdi. Töwrat Ybraýymyň (Sallallahu
Aleýhi We Sellem) iki ogly bolandygyny aýdýar. Ysmaýylyň – Hajaradan doglandygyny,
on dört ýyldan soň bolsa Yshagyň – Sara’dan dünýä geldigini (Gelip çykyş 21)
okaýarys. Gynansagam, bu Ybraýymyň iki aýalynyň arasynda düşünişmezlige sebäp
boldy we pygamber Hajar bilen ogluny öýden kowmaly boldy. Munuň nähili bolup
geçendigi we Allatagalanyň Hajara we Ysmaýyla nädip ak pata berendigi hakda şu
ýerden okap bilersiňiz.
Ybraýym pygamberiň gurbanlygy: Gurban
baýramynyň esaslary (Gurban baýramy)
Indi Ybraýymyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) öýünde diňe bir ogly galanda, pygamber
iň uly synagdan geçýär we şu synag bize göni ýoly görkezýär. Ybraýymyň Töwratda we
Gurhanda ýazylan ogluny gurban bermegi baradaky hekaýany şu ýerden okap bilersiňiz
. Gurban baýramy (Kurban Baýram) şu sebäpden bellenilýär. Yöne biziň öňümizde diňe
bir taryhy deňeşdirme hadysasy däl. Bu gurbanlygyň manysy has giňdir.
Mukaddes kitaplarda Ybraýym (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) üçin bu imanyň
synagydygy aýdylýar. Emma bu wakanyň diňe bir tarapy. Ybraýym pygamberdir we bu
waka, Hudaýyň bize bolan söýgüsini bilmek üçin biziň üçin alamatdyr. Bu alamat näme?
Ybraýymyň Yshagyň gurban berlen ýerine nädip at berendigine üns beriň. Töwratdan
degişli bölüm, şu wagt okamagyňyz üçin aşakda.
"Şol wagt Ybraýym başyny galdyryp, aňyrrakda gyrymsy agaçlaryň gür
şahalaryna şahy çolaşan bir goçuň durandygyny gördi. Ybraýym baryp goçy
tutdy we oňy oglunyň deregine Rebbe ýakma gurbanlyk edip berdi. Ybraýym bu
yere “Ýahwe yire” diýip at goýdy. Şol sebäpli häzirem: "(Häzirki aýdylýan “Rebbiň
dagynda üpjün edilyär” diýen söz hem şondan galandyr)
(Gelip çykyş 22: 13-14)
Ybraýymyň (Töwratda onuň ady Ybram) bu ýeri nädip atlandyrandygyna üns beriň –
"Yahwe yire dagynda görüner " . Bu welilik haýsy döwürde beýan edilýär: geçmişde,
häzirki ýa-da geljekde? Geljekde. Bu meseläni aýdyňlaşdyrmak üçin Musa pygamber
(SallaLlahu Aleýhi We Sellem) indiki sözlemde teswir ýazýar (Töwratyň tekstini 500 ýyl
soň ýazýar) we şol bir zady gaýtalaýar: "Görüner ". Yenede geljek zaman. Bu bölüm
köplenç Ybraýymyň şahlary bilen garylyp, Yshagyň ýerine gurban berlen goç diýmekdir.
Şeýle-de bolsa, Ybraýym bu ýeri atlandyranda, goçuň eýýäm öldürilendigini, gurban
edilendigini we ýakylandygyny ýadyňyzdan çykarmaň. Ybraýym goç diýjek bolsa ,
geçmişde: "Reb üpjün etdi" diýerdi. Musa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hem
Yshagyň ýerine gurban edilen goç bolsa : "Şonuň üçinem häzirem:" Reb üpjün etdi
"diýilýär. Emma iki pygamber hem ýeriň adyny tutanda geljek zamany ulandylar.
Şonuň üçin bu eýýäm öldürilen we gurban edilen goç hakda däldi.
Bu kim hakda? Maslahata üns beriň: Allatagala Ybraýymy nirä iberdi?
Hudaý: “Ishak söýýän ýekeje ogluňy al; Moriýanyň topragyna baryp, şol ýerde
size aýdyp berjek daglaryň birinde ýakma gurbanlygy hökmünde hödürläň “(2-nji
aýat)
Moriýa topragynda hemme zat boldy. Bu ýer nirede? Ybraýymyň döwründe (miladydan
öňki 2000-nji ýyl) çöl bolupdyr, ýöne müň ýyldan soň (miladydan öňki 1000-nji ýyl)
meşhur patyşa Dawud (Dawut) bu ýerde Iýerusalim şäherini gurupdyr we ogly
Süleýman (Süleýman ybadathana gurupdyr) ol ýerde. Zaburda okaýarys:
Kakasy Dawuda görkezilen Morýa dagynda Iýerusalimde Rebbiň öýüni gurup
başlady. (2 Chr. 3: 1)
Başga bir söz bilen aýdylanda, Ybraýymyň (soň Musanyň) döwründe Moriýa dagy çölüň
ortasynda ýokary galýan ýalňyz dagdy, ýöne 1000 ýyldan soň Dawud we Süleýman
Ysraýyl patyşalygynyň paýtagtyny, soňra bolsa ybadathana gurdular; Rebbiň Bu ýer şu
güne çenli ýewreýler üçin ybadathana bolup galýar.
Moriýa dagyny Ybraýym (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) däl-de, Reb saýlady. Jinn
süresinde (72-nji süre – "Jynlar") düşündirilýär:
Metjitler Hudaýa degişlidir. Hudaýdan başga hiç kimi çagyrmaň. (Jinn süresi
72:18)
Ybadat ýerini Rebbiň özi saýlaýar. Näme üçin Moriýa dagyny saýlandygyny öwreneliň.
Isa Masih
Bu ýerde Isa Masih (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) we Injil bilen göni baglanyşyk
tapýarys. Bu baglanyşyk Işaýanyň atlaryndan birini öwrenenimizde aýdyň bolýar. Isanyň
köp atlary bardy. Yöne olaryň iň meşhury Masihdir (Mesih). Onuň başga bir ady bar, az
bilinýän, ýöne möhüm däl. Bu Injilde, Yahýa pygamberiň (Hoş Habarda Çokundyryjy
Yoan) aýdýan Yoanyň Hoş Habarynda aýdylýar.
"Ertesi gün Yoan Isanyň özüne tarap gelýänini görüp:" Ine, dünýäniň günäsini
öz üstüne alýan Hudaýyň Guzusy " diýýär . Bu hakda men: Meniň yzymdan
bir adam gelýär, sebäbi ol menden öňdi “(Yoanda 1: 29-30)
Yahýa Isa az tanalýan başga bir at goydy: Hudaýyň Guzusy. Yöne onuň ähmiýeti
hakykatdanam uludyr. Isanyň durmuşynyň nähili gutarandygyny ýadyňyzda saklaň. Ol
nirede tussag edildi we ölüm jezasyna höküm edildi? Iýerusalimde (ýagny Moriýa
dagynda). Tussag edilendigi barada aýdyň aýdylýar:
"Isanyn Hirodyň welaýatyndandygyny bilersoň, Pilat Ony Hirodyň ýanyna iberdi,
sebäbi şol wagt Hirodyň özi hem Iyerusalimdedi" (Luka 23: 7).
Başgaça aýdylanda – Isanyň tussag edilmegi, sorag edilmegi we jezalandyrylmagy
Iýerusalimde bolup geçdi (= Moriýa dagy).
Emma Ybraýyma gaýdalyn. Näme üçin geljek zamany bu ýeriň beýanynda ulandy: "Ol
Rebbiň dagynda görüner "? Pygamber hökmünde Rebbiň bu dagda bir zatlar
görjekdigini bilýärdi. Ybraýymyň ogly iň soňky pursatda onuň ýerine bir guzynyň
öldürilmegi bilen halas edildi. Iki müň ýyldan soň Hudaýyň Guzusy Isa tussag edildi we
şol ýerde jezalandyryldy!
Ybraýymy ölümden halas eden gurban
Munuň biziň bilen baglanyşygy barmy? Ybraýymyň alamatynyň soňuna gözüm düşdi.
Gurhany kerimiň 107-nji aýaty Ybraýym (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hakynda şeýle
diýýär:
"We biz onuň ogluny uly gurban bilen çalyşdyk".
Bu ýerde "çalşyldy" sözi halas edilmegi aňladýar. Biriniň öwezini dolmak, tussagyň
erkinlige eýe bolmagy üçin onuň üçin töleg tölemegi aňladýar. Ybraýym (SallaLlahu
Aleýhi We Sellem) halas edilen bolsa, onda ol ýesir, kimdir biriniň gulydy (hatda beýik
pygamber hem gul bolup biler!) Ol kim tarapyndan tussag edildi? Bu Yshagyň gurban
berilmegi hakda. Ol ölüm ýesiri boldy. Uly pygamber bolsa-da, ölüm ýesiri bolupdy.
Adam atanyň alamatlaryndan bilýäris. Allatagala Adam atany we onuň nesillerini
(hemme kişini, şol sanda pygamberleri) adam hökmünde ýaratdy. Olar ölüm ýesiri.
Yöne näme üçindir, gurban guzynyň hekaýasynda Ybraýym (Sallallahu Aleýhi We
Sellem) ýesirlikden "halas edildi". Aýdylan alamatlaryň ( Adam , Kabyl we Habyl , Nuh ,
Ybraýym ) yzygiderliligini seljersek, pygamberleriň gadymy döwürlerden bäri haýwan
gurbanlyklaryny edendikleri äşgärdir. Biziň bilmeýän zadymyzy bilýän ýaly. Mundan
başga-da, Yshagyň gurban berilmeginiň geljege, ýagny Hudaýyň Guzusy Isa
degişlidigine göz ýetirýäris, şonuň üçin günäsiniň geçilmegi onuň bilen baglanyşyklydyr.
Gurbanlyk: biziň üçin bereket
Guzynyň Morýa dagynda gurban berilmegi siziň we meniň üçin gaty möhümdir.
Gepleşigiň ahyrynda Allah Ybraýyma şeýle diýýär:
Seniň nesliňde ýer ýüzündäki ähli halklar bereket alar, çünki sen meniň sesime
gulak asdyň" (Gelip çykyş 22:18).
"Yer ýüzüniň ähli halklaryna" degişli bolsaňyz (we siz!) bu wada size degişlidir – size
Allanyň hut berekedi wada berilýär! Bu ajaýyp dälmi?! Emma Ybraýym bilen Işaýanyň
kyssasynyň arasyndaky baglanyşyk bize nähili pata bolar? Näme üçin? Ilki bilen,
Ybraýymyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) “halas edilendigini” belläp geçýäris we bu
biziň üçin yşarat. Bu yşarat bolmasa soragymyzyň jogaby asla aýdyň däl. Şonuň üçin
Musanyň alamatyna geçeliň (oňa iki alamat berildi) we bu ýagdaýy aýdyňlaşdyrar.
Häzirlikçe "tohum" sözüniň ýekelikde ulanylýandygyna üns beriň. Gürrüň birnäçe nesil
hakda däl. Wada Ybraýymyň ýekeje neslinden bolar. Yagny, bir erkek adam hakda
aýdýarys – köp adam hakda däl. Musa pygamberiň Pesah alamaty zatlary çözmäge
kömek eder.