Ysmaýyl pygamber hakda dürli pikirler bar. Emma Musa pygamber (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) tarapyndan 3500 ýyl ozal ýazylan Töwratda ykbaly barada aýdyň we birmeňzeş maglumatlar bar. Hudaý Ybraýyma (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) oňa ak pata berjekdigini we nesillerini deňziň gumlary ýaly köpeltjekdigini wada berdi ( şu ýere serediň ). Soňra Ybraýym (Sallallahu Aleýhi We Sellem) iki aýalyndan iki ogly boldy, ýöne aýallaryň arasynda duşmançylyk ýüze çykdy we Ybraýym Hajar bilen Ysmaýyly ibermeli boldy. Duşmanlyk iki basgançakda ýüze çykdy. Birinji etap Ysmaýylyň dünýä inmeginden we Yshagyň dünýä inmeginden öňki döwürdir. Töwratyň bu duşmançylyk hakda we Allanyň Hajary nädip gorandygy, oňa görnüp, Ysmaýyl (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hakda aýdanlary:
1 Ybram we aýaly Seraýyň çagalary ýokdy. Seraýyň Hajar atly müşürli bir gyrnagy bardy .
2 Seraý Ybrama: «Reb meniň çaga dogurmakdan saklady. Şonuň üçin gyrnagym Hajara gir, men ondan doglan çagany özüm ýaly kabul ederin ”. Ybram aýaly Seraýyň sözüne gulak asdy.
3 Şeydip, Seraý müşürli gyrnagy Hajary öz adamsy Ybrama aýallyga berdi.(Bu waka bolup geçende, Ybram Kenganda on ýyl ýaşapdy.)
4 Hajar Ybramdan göwreli boldy we muny görüp, gaty buýsandy we özüni hojaýyny Saradan has gowy hasaplap başlady.
5 Emma Sara Ybramdan: «Gyrnagym meni ýigrenýär, seniň günäň. Men saňa berdim, göwreli boldy, indi bolsa ol menden gowudyr öýdýär. Rebbimiziň haýsymyzyň dogrydygyny kesgitlemegini isleýärin “-diýdi.
6 Emma Ybram Sara: «Sen Hajaryň hojaýynysyň, onuň bilen islän zadyňy edip bilersiň» diýdi. Şunlukda, Sara Hajara juda ýowuz daraşyp ugrady. Hajar ondan gaçyp gitdi.
7 Rebbiň bir perişdesi, 8-nji süre barýan ýolda suw çeşmesinde Hajary tapyp: «Hajar, sen Saranyň gyrnagy, näme üçin bu ýere geldiň? Nirä barýaň? ” Hajar: “Men Saradan gaçýaryn” diýip jogap berdi.
9 Rebbiň perişdesi Hajara: «Sara seniň hojaýynyň, öýe git we oňa gulak as» diýdi. 10 Rebbiň perişdesi oňa: «Sen şeýle bir köp adam döredersiň welin, sanalmaz» diýdi.
11 Rebbiň perişdesi oňa ýene: «Hajar, sen indi göwreli, ogluň bolar. Oňa Ysmaýyl dakarsyň, çünki Reb saňa rehimsiz garalandygyny eşitdi.
12 Ysmaýyl wagşy eşek kimin pitneçi we erkin bolar, hemme kişä garşy bolar, hemmeler oňa garşy bolar. Ol dogan-garyndaşlarynyň ýanynda bir ýerden aýlanyp, düşelge gurar, ýöne olara garşy bolar “.
13 Reb Hajar bilen gürleşdi we Rebbi täze at bilen çagyryp başlady. Oňa: «Sen meni görýän Hudaýsyň» diýdi. Ol muny: “Şeýle ýerde-de Hudaýyň meni görýändigini we maňa ideg edýändigini görýärin” diýip pikir etdi.
14 Şonuň üçin Kadeş bilen Berediň arasyndaky ol guýy ‘’Beýer-lahaýroý’’ diýip atlandyrylandyr.
15 Hajar Ybrama bir ogul dogrup berdi, Ybram oglunyň adyna Ysmaýyl dakdy.
16 Hajar Ysmaýyly dogranda, Ybram segsen alty ýaşyndady.
Gelip çykyş 16: 1-16
Hajaryň Reb bilen gürleşendigi üçin pygamber bolandygyny görýäris. Oglunyň (Ysmaýyl) adyny açan we oňa wada beren adam bilen gürleşdi: “Köpeltmek bilen nesliňi köpelderin”. Bu ylhamy we wadany alansoň, ol hojaýynyna gaýdyp geldi we duşmançylyk häzirlikçe bes edildi.
Duşmançylyk ösýär
Yshak 14 ýyl soň Sara dünýä inenden soň, dawa-jenjel güýçlendi. Töwratda bu barada has giňişleýin öwreneris:
8 Yshak ulaldy. Ony süýtden aýyrmagyň wagty gelende, Ybraýym uly toý tutdy.
9 Sara Ybraýymyň ilkinji ogluny dünýä inen müsürli gul Hajaryň ogly Ysmaýylyň oýnanyny gördi.
10 “Bu gul aýaldan we oglundan dynyň, olary iber! Ol Ybraýyma aýtdy. “Ölümimizden soň oglumyz Yshak ähli zadymyzy alar, men bu guluň oglunyň mirasy oglum Yshak bilen paýlaşmagyny islemeýärin!”
11. 12 ýaşly ogly Ysmaýyl hakda alada edip, gaty gaharlandy.
12 Ýöne Hudaý oňa: «Oglan we gul hakda alada etme! Saranyň isleýşi ýaly et. Yshak seniň ýekeje mirasdüşeriň bolar.
13 Men guluň ogluna-da ak pata bererin. Ol seniň ogluň, şonuň üçin men ondan beýik millet ederin ”.
14 Ertesi gün irden Ybraýym çörek we suw alyp, Hajara berdi, oglanjygy bilen gidip, çölden Beýerşeba gitdi.
15 Meşikdäki suw gutardy. Hajar ogluny bir gyrymsy agajyň aşagyna taşlap gitdi. 16 Oglunyň suwsyz öler öýdüp, ölmegini görmek islemäp, oturyp aglady.
17 Hudaý oglanyň nalasyny eşitdi we Hudaýyň bir perişdesi asmandan Hajara: «Näme boldy, Hajar? Gorkma! Reb oglanjygyň nalyşyny eşitdi.
18 Bar oňa kömek et, eliňden alyp git. Men ony uly halkyň atasy ederin “-diýdi.
19 Hudaý Hajara suw guýusyny görmäge kömek etdi, guýynyň ýanyna baryp, meşigini dolduryp, ondan ogluna içirdi.
20 Oglan ulaldy we Hudaý onuň bilendi. Ysmaýyl çölde ýaşaýardy, ýaýy gowy oklamagy öwrendi we awçy boldy.
21 Ejesi ony müsürli aýal tapdy we olar Paran çölünde ýaşamagyny dowam etdirdiler .
Gelip çykyş 21: 8-21
Saranyň (Seraý ady Sara adyna üýtgedildi) Hajar bilen bir öýde ylalaşyp bilmeýändigini görýäris we adamsyndan kowulmagyny talap edýär. Ybraýym (Sallallahu Aleýhi We Sellem) muny etmek islemedi, ýöne Hudaý oňa Hajar we Ysmaýyl (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hakda alada etjekdigini aýtdy. Yenede oňa göründi, çölde bir çeşmäni görmek üçin gözüni açdy we Ysmaýylyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) beýik millet boljakdygyny aýan etdi.
Töwrat täze milletiň döremeginiň ilkinji etaplary barada aýdýar. Ybraýymyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) aradan çykan wagty Ysmaýyl (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) bilen bolan wakany okap bileris:
7-8 Ybraýym yüz ýetmiş bäş ýyl ömür sürüp, garrap, öz durmuşundan razy bolup, dünýäden ötdi we ata-babalaryna gowuşdy.
9-10 Ogullary Yshak bilen Ysmaýyl Ybraýymy Makpela gowagynda, het Soharyň ogly Epronyň mülkünde, Mamräniň gündogarynda ýerleşyän Ybraýymyň hetlerden satyn alan ýerinde jaýladylar. Şunlukda, Ybraýym bilen onuň aýaly Sara ikisi-de şol ýerde jaýlandy.
11 Ybraýym ölenden soň Hudaý onuň ogly Yshaky ýalkady. Yshak Beýerlahaýroýyň golaýynda düşledi.
12 Ybraýymyň aýay Saranyň Hajar atly müşürli gyrnagy bardy. Ybraýymyň bu gyrnak aýalyndan bolan ogly Ysmaýylyň nesilleri şulardyr.
13-15 Uludan kiçä Ysmaýylyň ogullarynyň atlary şunuň ýalydyr: nowbahar ogly Nebaýot, soňra Kedar, Adbeýel, Mibsam, Mişma, Duma, Masa, Hadat, Teýma, Ýetur, Napyş we Kedema.
16 Şular Ysmaýylyň nesilleriniň obalaryna we düşelgelerine görä atlarydyr. Olar on iki tirebaşydyrlar.
17 Ysmaýyl yüz otuz ýedi ýyl ömür sürüp, dünýaden ötdi we ata-babalaryna gowuşdy.
18 Ysmaýylyň nesilleri Aşur tarapda, Müşüriň golaýynda, Hawyladan Şura çenli beýleki nesillerinden aýra ýaşadylar.
Gelip çykyş 25: 7-18
Ysmaýyl hakykatdanam uzak ömür sürdi we onuň nesilleri on iki taýpanyň baştutany boldular. Hudaý beren wadasyny ýerine ýetirdi. Araplar şu güne çenli gelip çykyşyny Ybraýymdan Ysmaýyl arkaly yzarlaýarlar.