“Ar-Raad” süresinde (13-nji süre — “ýyldyrym” süresi) iman etmeýänleriň adaty tankytlaryny eşidýär.
Eger haýran bolsaňyz, olaryň sözlerine haýran galyň: “Tozan bolanymyzdan soň, täze ýaradylyşda täzeden dogularysmy?” Olar Rebbine iman etmediklerdir. Boýnunda zynjyrly adamlar. Olar oda ebedi galarlar.
Ýagşylygyň öňüsyrasynda ýamanlyk bilen howlugýarlar, ýöne olaryň öňünde eýýäm öwrediji jeza mysallary bardy. Takyk, Perwerdigäriň adalatsyzlygyna garamazdan adamlary bagyşlaýar. Takyk, Perwerdigäriň jezasy agyrdyr.
Imansyzlar: “Näme üçin Rebbinden oňa alamat iberilmedi?” Hakykatdanam, siz duýduryş beriji we her halkyň ýol görkezijisi bar”
Raad süresi 13: 5-7
Bu tankyt iki bölekden ybarat. Raad süresiniň 5-nji aýatynda imansyz bir kyn sorag berýär, hakykatdanam ölülerden direliş bolarmy? Onuň nukdaýnazaryndan, munuň öňem bolmandygy sebäpli, geljekde-de bolup bilmez. Indiki sorag, näme üçin direlişiň hakykatyny subut etjek anyk alamatlar berilmeýär. Başgaça aýdylanda, subut et!
Furqan süresi (25-nji süre — “Diskriminasiýa”), başgaça aýdylsa-da, imansyzlaryň şuňa meňzeş soragyny agzap geçýär.
“Olar eýýäm rehimsiz ýagyş sebäpli bir obanyň öňünden geçip barýardylar. Ony görmedilermi? Ay Ýok! Diriljekdigine garaşmaýardylar.
Seni görüp, diňe seni masgaralaýarlar: “Allanyň pygamber iberen adammy? Sabyr etmesek, bizi hudaýlarymyzdan sowmaga taýýardy ” — diýdi. Jeza görenlerinde, kimiň beýlekilerden has azaşandygyny bilerler”
(Furqan süresi, 25: 40-41
Geljekdäki direlişden gorkmaýarlar we pygamberden (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) gorkmaýarlar. Direlişiň görkezilmegini talap edýärler.
Şeýle hem “Al-Furqan” süresinde Allanyň kapyrlara bolan garaýşy görkezilýär.
“Özleriniň ýaradylandygyna garamazdan hiç zat döretmeýän Oňa derek başga hudaýlara ybadat edip başladylar. Olara hatda özlerine zyýan ýa-da peýda getirmäge güýji ýok, ölümi, ýaşaýşy ýa-da direlişi ýok etmeýärler
Furqan süresi 25: 3
Bu ýerde adamlar köplenç özleri üçin ýalan taňrylary döredýärler diýilýär. Hakyky Hudaýy ýalandan nädip aýdyp bilersiňiz? Bu aýat jogap berýär. Ýalan taňrylar “ne ölümi, ne ýaşaýşy, ne-de direlişi” dolandyrmaýar. Hakyky Hudaýy ýalan taňrylardan tapawutlandyrýan ölümiň güýji.
Ýalan taňrylara çokunmagyň howpy barada nädip duýduryş berýändigi hakda bolsun, degen daşy hemişe birmeňzeş — ýekşenbe.
Birini ölülerden direltmek üçin güýç we güýç gerek. Hatda Ybraýym (SallaLlahu Aleýhi we Sellem), Dawud (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) ýaly pygamberler, näçe uludygyna garamazdan ölüleri direldip bilmediler. Akyldarlaryň iň akyllysy — Sokrat, Eýnşteýn, Nýuton we Süleýman — ölümiň güýji ýokdy. Dünýäniň tutuş taryhynda ne grek, ne rim, ne Wizantiýa imperiýalarynda, ne-de Umaýýadda, ne-de Abbas halyflygynda, ne-de Mamlukda ýekeje-de hökümdar bolupdyr. Ölümi we direlişi ýok edip biljek duzly ýa-da Osman imperiýasynda. Direliş iň soňky synagdyr. Isa al-Mesihiň hut şu ýagdaýy başdan geçirildi.
Ýekşenbe güni daň bilen ölümden üstün çykdy. Emma ýekşenbe güni daň bilen ýeňiş diňe bir oňa däl, hemmämize degişlidir. Indi biz günäli pikirleriň we hereketleriň guly däldiris. Al-Falak süresinde (113-nji süre), aşakdaky haýyş diňlenýär:
Aýt: “Men daňyň Rebbini ýaradan zatlarynyň erbetliginden, garaňkylygyň erbetliginden goramaga ýüz tutýaryn …” .
Falak süresi, 113: 1-3
Görşümiz ýaly, bu daň Isanyň haça çüýlenmeginden ýüzlerçe ýyl ozal — ilkinji miweler baýramynda Töwratda simwoliki şekillendirilipdir. Şeýle hem, Daň Rebbiniň bizi bu dünýäniň garaňkylygyndan azat edendigini görýäris.
Isa Mesih we Töwrat dynç alyşlary
Mesih pygamberiň Höwes hepdeliginiň ýedi gününiň her birinde eden işleri barada jikme-jik derňew geçirdik. Hepdäniň ahyrynda Isa Mesih haça çüýlendi we bu mukaddes günleriň birinde ýewreýleriň Pesah baýramynda bolup geçdi. Ertesi gün, şenbe güni pygamber mazarda dynç aldy. Höwes hepdeliginiň 7-nji güni. Mukaddes Sabat baýramyny Allatagala Musa (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) arkaly Töwratda köp wagt öň gurupdy. Kararyň tekstini okalyň:
Reb Musa bilen şeýle diýdi: “Ysraýyl ogullaryna habar ber we mukaddes ýygnaklar çagyryljak Rebbiň baýramlaryny olara aýt. Bular meniň baýramlarym: alty gün edip bilersiňiz, ýedinji gün dynç güni Sabat güni mukaddes ýygnak; hiç zat etme; ähli öýleriňizde Rebbiň Sabat güni. Bular Rebbiň baýramlary, mukaddes ýygnaklar, siz öz wagtynda ýygnamalysyňyz: birinji aýda, aýyň on dördünji güni, Rebbiň Pesah agşamynda”
Ýolbars 23: 1-5
Mesih pygamberiň ölüm rahatlygynda galmagy, bu wakalardan 1500 ýyl öň döredilen iki mukaddes baýramçylyga aç-açan gabat geldi! Wagt görkezijisine serediň. Näme üçin beýle boldy? Jogap biziň her birimize degişlidir we her gün biri-birimiz bilen salamlaşýan salamymyzda.
Isa Mesihiň ölümi Pesah guzusynyň gurban berlen gününe gabat geldi (6-njy gün), ertesi dynç güni, Sabat güni (7-nji gün).
Mesihiň ömrüniň soňky hepdesindäki wakalar bilen Töwratyň mukaddes edaralarynyň arasyndaky many taýdan meňzeşlik haýran galdyryjy. Töwratdan ýokardaky sitatada diňe ilkinji iki baýramçylyk agzalýar. Indiki baýram ilkinji miweleriň baýramy diýlip atlandyryldy we Töwratda nädip bellenmelidigi barada jikme-jik görkezmeler bar.
Reb Musa bilen şeýle diýdi: “Ysraýyl ogullaryna habar ber we olara: “Saňa berjek topragyňa gelip, hasylyňy ýygsaň, hasylyňyzyň birinji bölegini ruhanynyň ýanyna getir; saňa hoşniýetlilik üçin bu çöregi Rebbiň huzurynda galdyrar; baýramyň ertesi güni ruhany ony göterer; Hudaýyňyza gurbanlyk getirýän günüňize çenli täze çörek, guradylan däne ýa-da çig däne iýmeli däl: bu ähli ýaşaýyş jaýlaryňyzda nesilleriňizde ebedi düzgün
Ýolbars 23: 9-11,14
Pasha baýramyndan soň üçünji mukaddes baýram geldi. Her ýyl bu gün baş ruhany mukaddeslige girdi we Rebbiň huzurynda ilkinji hasyl ýygnamagy teklip etdi. Bu çäre “gyşyň ölümini” simwoliki şekillendirýärdi we halkyň miwelerinden doýup, kanagatlanar ýaly bol hasyl garaşýardy.
Isanyň ölýän Sabat gününden soň, Isa pygamber ölülerden direldi — 16-njy Nisan. Bu täze hepdäniň başlangyjydy. Injilde ýazylyşy ýaly, baş ruhany hasylyň ilkinji dänelerini hödürlemek üçin ybadathana girende, täsin bir zat bolup geçdi. Ine, bu hakda nähili ýazylýar:
Isa Mesih ölülerden direldi
Hepdäniň birinji güni, gaty ir, taýýarlanan ysly zatlary göterip, mazara geldiler we käbirleri bilen; emma mazaryň daşyndan daşa öwrülendigini gördüler. Içeri girenlerinde, Reb Isanyň jesedini tapmadylar. Bu barada pikirlenip otyrkalar, birden parlak eşikli iki adam peýda boldy. Gorkup, ýüzlerini aşak egip, olara: «Näme üçin ölüleriň arasynda diri gözleýärsiňiz?» diýdiler. Ol bu ýerde däl,Ol direldi! Jelilede bolanda, Ynsan Oglunyň günäkärleriň eline berilmelidigini, haça çüýlenmelidigini we üçünji günde direlmelidigini aýdanyny ýadyňa sal. Olar onuň sözlerini ýada saldylar. Mazardan gaýdyp gelip, bularyň hemmesini on birine we galanlara habar berdiler. Olar Magdalaly Merýem, Ýowanna we Ýakubyň ejesi Merýem we olar bilen resullara bu barada gürrüň berenlerdi. Sözleri olara boş ýalydy, ýöne ynanmadylar. Emma Petrus ýerinden turdy-da, mazaryň ýanyna ylgady-da, egilip, diňe petekleriň ýatandygyny gördi we öz-özünden bolup geçen zatlara haýran galyp, yza gaýdyp geldi. Şol gün olaryň ikisi Iýerusalimden altmyş basgançak töweregi Emmaus atly bir oba gitdi; we bu wakalaryň hemmesi hakda öz aralarynda gürleşdiler. Aralarynda gürleşip, pikir alyşýarkalar, Isanyň Özi ýakynlaşdy we olar bilen gitdi. Emma Ony tanamazlygy üçin gözleri saklandy. Isa olara: «Geçip barýarkaňyz näme hakda pikir alyşýarsyňyz we näme üçin gynanýarsyňyz? Kleýop atly biri oňa jogap edip: “Iýerusalime şu günler bolup geçen wakalardan habarsyzmy? Isa olara: näme hakda? Oňa: Nasyraly Isa, Hudaýyň we ähli halkyň öňünde amalda we sözde güýçli pygamber bolan näme boldy? baş ruhanylar we hökümdarlarymyz oňa ölüm jezasyna höküm edilmegine dönüklik edip, haça çüýlediler. Emma biz Ysraýyly halas etmeli diýip umyt etdik; emma bularyň hemmesi bilen, bu waka bäri eýýäm üçünji gün. Ýöne käbir aýal-gyzlarymyz her biri geň galdyrdylar: mazaryň başynda bolup, Onuň jesedini tapmadylar we gelenlerinde, diridigini aýdýan perişdeleriň keşbini hem görendiklerini aýtdylar. Käbir adamlarymyz mazara baryp, aýallaryň aýdyşy ýaly tapdylar, ýöne Ony görmediler. Soňra olara: «Eý, akmak we pygamberleriň aýdan zatlaryna ynanmak üçin haýal ýürek! Mesihiň görgi görüp, Onuň şöhratyna girmegi zerur dälmi? Musadan başlap, ähli pygamberlerden başlap, olara ähli ýazgylarda Ol hakda aýdylanlary düşündirdi. Şeýdip, barjak obasyna ýakynlaşdylar. Dowam etmek isleýän ýaly görünýärdi. Emma olar, biziň bilen gal, diýdiler, sebäbi gün eýýäm agşama öwrüldi. Ol içeri girdi we olar bilen galdy. Ol olar bilen otyrka, çörek alyp, ak pata berdi, döwdi we berdi. Soňra gözleri açyldy we Ony tanadylar. Emma Ol olar üçin görünmeýärdi. Olar birek-birege: ýolda bize gürleşip, ýazgylary bize açanda, ýüregimiz içimizde ýanmadymy? Şol sagatdan turup, Iýerusalime gaýdyp gelip, Rebbiň hakykatdanam direlendigini we Simuna görünendigini aýdýan on bir resuly we ýanyndakylary tapdylar. Ýolda bolup geçen zatlary we çörek döwmekde Oňa nädip tanalandygyny gürrüň berdiler. Bu hakda gürleşip otyrkalar, Isanyň Özi olaryň arasynda durup, olara: Salam bolsun! Utandylar we gorkdular, ruhy gördük öýdüpdiler. Emma Isa olara: Näme üçin biynjalyk bolýarsyňyz we näme üçin beýle pikirler ýüregiňize girýär? Ellerime we aýaklaryma serediň; bu men özüm; maňa deg we gör; Çünki meniň bilen görşüň ýaly ruhuň eti we süňkleri ýok. Muny aýdyp, ellerini we aýaklaryny görkezdi. Şatlyk üçin henizem ynanman, geň galyp, Isa olara: Bu ýerde iýmitiňiz barmy? Oňa bişirilen balyk we bal balyny berdiler. Ol alyp, olaryň öňünde iýdi. Isa olara: «Men size ýanyňyzda bolanymda, Musanyň kanunynda, pygamberlerde we mezmurlarda ýazylan zatlaryň hemmesiniň ýerine ýetirilmelidigini aýtdym. Soň bolsa Mukaddes Ýazgylara düşünmek üçin akyllaryny açdy. Olara şeýle diýdi: “Şeýdip ýazylypdyr, şeýlelik bilen Mesihiň ejir çekmegi, üçünji günde direlmegi we ähli halklarda toba etmek we günäleriň bagyşlanmagy üçin Onuň adyndan wagyz edilmegi zerurdyr. Iýerusalim bilen. Siz muňa şaýat” (Luka 24: 1-48).
Isa Mesihiň ýeňşi
Ilkinji miweler baýramynda Isa Mesih (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) uly ýeňiş gazandy. Ne dostlary, ne-de duşmanlary beýle zadyň hatda ölülerden direlmegi we ölümi ýeňip boljakdygyny göz öňüne-de getirip bilmediler. Ine, Injiliň aýdanlary:
“Haçan-da bu zaýalanýan korrupsiýa geýip, bu ölümsiz ölüme geýen bolsa, ýazylan söz hasyl bolar, Ölüm ýeňiş bilen ýuwudylýar. Ölüm! Seniň rehimiň nirede? Dowzah! Ýeňiş nirede? Ölümiň gysmagy günädir; günäniň güýji kanun”
1 Korintoslylar 15: 54-56
Bu ýeňiş diňe pygambere degişli däldir. Bu biziň üçinem ýeňiş. Ilkinji miweleriň baýramynda simwoliki şekillendirilýär. Ine, tekstde şeýle diýilýär:
“Emma Mesih ölüleriň ilkinji doglanlary direldi. Çünki ölüm adamyň üsti bilen bolşy ýaly, ölüleriň adam arkaly direlmegi-de şeýledir. Adam atada bolşy ýaly, hemmeler ölýär, şonuň üçin Mesihde her kim öz tertibi boýunça direler: ilkinji doglanlar Mesih, soň Mesihiň gelmegi bilen. Soň bolsa, Patyşalygy Hudaýa we Ata tabşyrar, haçan-da ähli ygtyýary, ähli güýji we güýji ýok eder. Çünki ähli duşmanlaryny aýak astyna salýança höküm sürmeli. Destroyedok ediljek iň soňky duşman ölümdir”
1 Korintoslylar 15: 20-26
Pygamber, ilkinji miweler baýramynyň bellenen güni ölülerden direldi, şonuň üçin ölüleriň direlmegine gatnaşýandygymyzy anyk bileris. Ilkinji miweler baýramy täze durmuşa garaşmak we baharyň ahyrynda bol hasyl garaşmak ýaly, “ölüleriň ilkinji ogly” Isa al-Mesihiň direlmegi umumy direlişe garaşýardy. Injilde aýdylyşy ýaly “oňa gatnaşýanlar”. Töwrat we Gurhan ölümiň Adam atanyň üsti bilen dünýä girendigini aýdýar. Injil, täze ýaşaýşyň direlmeginiň bize edil Isa al-Mesihiň üsti bilen gelýändigini aýdýar. Ol täze durmuşa çykanlaryň ilkinji ogly, hemmämiz oňa gatnaşmaga çagyrylýar.
Pasha: ýekşenbe güni Kyýamat baýramy
Häzirki döwürde Isa Mesihiň direlmegi Pesah baýramy bilen bellenilip geçilýär we ölülerden direlen ýekşenbesine Pasha ýekşenbesi diýilýär. Şeýle-de bolsa, bu adalgalaryň özi has soň ulanylyp başlandy. Şeýle-de bolsa, haýsy sözleri ulanýandygymyz beýle möhüm däl. Pygamberiň direlmegi, Musa pygamberiň döwründe Isa dogulmazyndan ýüzlerçe ýyl ozal döredilen Ilkinji miweler baýramynda bize berlen gadymy alamatyň ýerine ýetirilmegi möhümdir. Bularyň hemmesiniň biziň üçin nämäni aňladýandygy hem möhümdir.
Wagt görkezijisi bu ýekşenbäniň wakalaryny görkezýär (täze hepdäniň ilkinji güni):
Isa Mesih ilkinji miweler baýramynda ölülerden direldi — täze durmuşyň başlangyjy we ähli adamlara sowgat.
Gowy anna güni baradaky soraga jogap
Gowy anna güni baradaky soraga jogap berýär. Ine, Injiliň aýdanlary:
“Ýöne ölüme çydamak üçin Isanyň şöhrat we hormat bilen täç geýilendigini görýäris, Hudaýyň merhemeti bilen hemmeler üçin ölümi dadyp biler ýaly, perişdeleriň öňünde kän bir kiçeldilmedi” (Ýewreýler 2: 9).
Isa anna güni ölümi dadyp gördi we bu hemmämiz üçin edildi. Juma günüňiz haýyrly diýilýär, sebäbi bu gün size we meniň üçin ajaýyp bir zat edildi. Pygamber ilkinji miweler baýramynda direldi we indi ähli adamlara ýaşaýyş berýär.
- Mesihiň direlmegi we asudalygy
Gurhanda bu wakalar beýle jikme-jik beýan edilmedi, ýöne Isa Mesihiň direlmegi üç sany agyr günüň dowamynda bellendi. Merýem süresi şeýle diýýär:
Isa Mesih aýtdy: Sura
“Doglan günümde, ölen günümde we direljek günümde salam bolsun!”
Merýem 19:33
Injil Isa Mesihiň dünýä inişi, ölümi we direlmegi hakda-da aýdýar. Isanyň direlmegi täze durmuşyň diňe “ilkinji miweleri” bolansoň, pygambere berlen rahatlyk size we maňa dökülýär. Direlenden bir gün soň şägirtleri bilen duşuşan Isa Mesih olara şeýle salam berdi:
Hepdäniň şol ilkinji güni agşamara Isanyň şägirtleri üýşüp, ýahudylardan gorkularyna gapylary gulplap otyrdylar. Birdenkä Isa olaryň arasynda peýda bolup: “Size rahatlyk bolsun!” diýdi. Muny aýdyp, olara Öz ellerini, böwrüni görkezdi. Şägirtleri Rebbi görüp şatlandylar. Isa olara ýene-de: “Size rahatlyk bolsun! Atamyň Meni iberişi ýaly, Men hem sizi iberýärin” diýdi. Şeýle diýip, olaryň üstünde üfläp goýberdi-de: “Mukaddes Ruhy kabul ediň
Ýohanna 20: 19-22
Adaty musulmanlar “salam aleýkum” bilen salamlaşýarlar (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) her gün ulanýan Isa pygamber, hatda direlmegi bilen ähli imanlylara berlen parahatçylygyň arasyndaky baglanyşygy nygtamak üçin ulanýardy. Her gezek bu salamy ulananymyzda, bize berlen sowgady ýadymyzdan çykarmaly däldiris we her birimize iberilen Mukaddes Ruh hakda pikirlenmelidiris.
Isa Mesihiň direlmegi hakda oýlanmalar
Direlenden soň Isa Mesih pygamber we şägirtlerine birnäçe günläp göründi. Injil bu ýerde gürleýär. Şägirtler onuň direlşini ilkinji gezek eşidenlerinde, olara “boş sözler” ýalydy
Luka 24: 10
Pygamberimiz olara köp zat düşündirmeli boldy:
Onsoň Ol Musa bilen ähli pygamberlerden başlap, hemme Mukaddes Ýazgylarda Özi hakda aýdylanlary olara düşündirdi.
Luka 24:27
Mundan başga-da:
Isa olara: “Men heniz ýanyňyzdakam size aýdan sözlerim şulardyr: Men hakda Töwratda pygamberleriň ýazgylarynda, Zeburda ýazgylaryň ählisi berjaý bolmalydyr”— diýdi
Luka 24: 44
Allanyň biziň üçin niýetidigine we ölümden ýaşaýşa göni ýoludygyna ynanyp bilerismi? Geljegi diňe Hudaý bilip biler. Şonuň üçin bu wakalardan ýüzlerçe ýyl öň ýaşap geçen Töwrat we Zebur pygamberleriniň üsti bilen bize alamatlar iberildi. Bu alamatlaryň hemmesi Isa Mesihiň durmuşynda bize ynam we berk umyt bermek üçin ýerine ýetirildi:
… sen özüne öwredilen zatlaryň hakykatdygyna göz ýetirersiň
Luka 1: 4
Isa pygamberiň gurban berilmegine we direlmegine düşünmek arkaly umyt döretmäge kömek eder:
- Bu makala Töwrat Musadan Isa Mesihiň alamatlaryna bagyşlanýar.
- Bu makala “pygamberleriň we mezmurlaryň” alamatlary hakda. Bu iki makala, Mukaddes ýazgylaryň “Mesihiň üçünji günde görgi görmelidigi we direlmelidigi” hakda hakykatdanam şaýatlyk edýändigi baradaky soragy öwrenýär.
- Bu makala Isa Mesih tarapyndan wada berlen direliş peşgeşini nädip alyp biljekdigimizi düşündirýär.
- Bu makala Isa Mesihiň haça çüýlenmegi bilen baglanyşykly düşünişmezlikleri çözýär we olary Gurhanyň nukdaýnazaryndan öwrenýär.