Anam süresi (6-njy süre – “Sygyr”) toba etmegimizi aýdýar. Tekstde:
Biziň alamatlarymyza ynanýanlar size gelenlerinde, olara: “Salam bolsun! Perwerdigäriňize rehimdar bolmak kararyna geldi, haýsydyr biriňiz nadanlygyndan erbetlik edip, soň toba edip, dogry işler edip başlasa, bagyşlaýar, rehimdardyr.” (Al-Anam 6:54)
Toba etmek nämäni aňladýar? Hud süresiniň (11-nji süre) birnäçe aýaty bu mowzuga bagyşlanýar.
Şeýdip, siz Rebden ötünç soraýarsyňyz we toba bilen Oňa ýüz tutuň. Bellenen wagta çenli size gowy mal-mülk berer; Rehim-şepagaty bilen jomart bolan her bir adama Öz nygmatlaryny gowşurar. Şeýle-de bolsa, ýüz öwürseňiz, Beýik günüň jezasyndan gorkýaryn. (Hud süresi 11: 3)
Eý, halkym! Rebbiňizden bagyşlaň we Oňa toba ediň. Ol size asmandan bol ýagyş iberer we güýjüňizi artdyrar. Şonuň üçin günäkär bolup ýüz öwürmäň.” (Hud süresi 11:52)
Doganlary Salihi Tamud halkyna iberdik. Ol: Oh Eý, halkym! Allaha ybadat ediň, çünki Ondan başga hudaýyňyz ýok. Seni ýerden ýaratdy we saňa ýerleşdirdi. Bagyşlamagyny soraň, soň bolsa toba ediň. Hakykatdanam, Perwerdigärim ýakyn, jogapkärdir.” (Hud süresi 11:61)
Rebbiňizden bagyşlaň we Oňa toba ediň. Hakykatdanam, Perwerdigärim merhemetlidir. (Hud süresi 11:90)
Toba, günäleri boýun almak bilen Allaha ýüzlenmekdir. Yaahýa pygamber toba hakda köp gürledi. Injiliň degişli bölümini okalyň.
Zebur, ýadymyzda bolsa, Malaki pygamberiň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) “Rebbe ýol taýynlajak” biriniň geljekdigini habar berýän kitaby bilen tamamlandy (Mal. 3: 1). Injiliň Jabraýyl tarapyndan iki dogluş habary – Yahýa pygamber (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) we Masih (gyzlykdan) habary bilen başlaýandygyny belläpdik.
Yahýa pygamber (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) Ylýas pygamberiň ruhunda we güýjünde geldi
Injil Yahýanyň dünýä inmeginden soň (Çokundyryjy Yahýa hem diýilýär):
Çaga ulaldy we ruhy taýdan güýçlendi, Ysraýyla görünýän gününe çenli çölde boldy. (Luka 1:80)
Ol çölde ýaşaýardy. Hoş Habar şeýle diýýär:
Yahýanyň özünde düýäniň saçlary we bilinde deri guşak bardy, iýmitleri çekirtgeler we ýabany baldy. (Matta 3: 4)
Yahýa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ruhy taýdan güýçlidi – eşiklerde gezip, öri meýdanlaryny ýygnamakdan çekinmedi. Şeýle-de bolsa, ruhunyň güýji munuň ýeke-täk sebäbi däl. Bu pygamberlik alamatydy. Zeburyň ahyrynda wada berlen habarçynyň “Ylýasyň ruhunda we güýjünde” geljekdigi aýdylýar. Ylýas Zeburyň pygamberi, çölde-de ýaşaýardy, ownuk sowgatlaryny hem iýýärdi we derileri geýýärdi:
“Ol adamyň hemmesi saçly we biline deri guşak dakylýar.” (2 Patyşalyk 1: 8)
Başga sözler bilen aýdylanda, Yahýa pygamberiň (Sallallahu Aleýhi We Sellem) çölde ýaşap, haýwanlaryň derisini geýmegi onuň çopan hökmünde aýratyn rolunyň alamatydy – Ylýasyň ruhuna gelmeli adamdy. Egin-eşikleri, iýmitleri we ýaşaýyş durmuşy, Allanyň gadymy meýilnamasyny ýerine ýetirmek üçin gelendigini görkezýär.
Injil – taryhy ýyl ýazgysy
Injil aýdýar:
Tiweriýanyn Sezaryň hökümdarlygynyň on bäşinji ýylynda, Pontiý Pilat iýeudiada höküm sürende, Hirodes Jelilede tetrarh, dogany Filip, Itureýa we Trahonit sebitindäki tetrarh we Lizaniýa Baş ruhanylar Anna we Kaýafanyň ýolbaşçylygyndaky Abilendäki tetrarh, çölde Zakarýanyň ogly Yahýa Hudaýyň sözi boldy. (Luka3: 1-2)
Bu söz bilen Yahýanyň pygamberlik gullugy (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) başlaýar we bu örän möhüm pursat, sebäbi onuň gullugy köp sanly meşhur taryhy ýolbaşçylaryň hökümdarlygy bilen baglanyşykly. Bu ýerde näçe hökümdaryň agzalýandygyna üns beriň. Bularyň hemmesi Hoş Habarlaryň taryhy takyklygyny barlamaga mümkinçilik berýär.Yewreýler we dünýewi çeşmelerden Tiberius Sezar, Pontiý Pilatus, Hirodes, Filip, Lizaniýa , Anna we Kaýafas ýaly adamlaryň hakykatdanam bardygyny bilýäris. Hatda hökümdarlaryň hersiniň atlarynyň ygtybarly taryhy esaslary bar (Pontiý Pilat başlyk, Hirodes tetrarh we ş.m.). Bu, diňe taryhy nukdaýnazardan seredeniňde, ygtybarly tekstler bilen iş salyşýandygymyzy görkezýär.
Tiberius Sezar m.öň 14-nji ýylda Rim tagtyna çykdy. Eger-de bu onuň hökümdarlygynyň 15-nji ýyly bolsa, onda Hudaýyň aýatlary Yahýa pygambere takmynan 29-njy ýylda gelip başlady.
Yahýanyň wagzy: Toba ediň we günäleriňizi boýun alyň
Bu wagyz näme? Yahýanyň wagyz etmegi durmuşy ýaly ýönekeý. Onuň sözleri düşnükli we ynandyryjy. Injil:
Şol günlerde Çokundyryjy Yahýa gelip, iyudeýanyň çölünde wagyz edýär we şeýle diýýär: “Toba ediň, çünki Gögüň Patyşalygy golaýlady”. (Matta 3: 1-2)
Bir nukdaýnazardan seredeniňde, bu wagyz ýekeje hakykatyň yglan edilmegine esaslandy – Gögüň Patyşalygy golaýlady. Zebur pygamberleriniň Yahýadan has öň Hudaýyň Patyşalygynyň geljekdigini yglan edipdik . Yahýa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) gaty anyk habar bilen geldi – Hudaýyň Patyşalygy gapyda.
Şeýle-de bolsa, halk toba etmese, onuň gelmegine taýyn bolmazlar. Mundan başga-da, toba etmeseler, bu Patyşalyga asla girmezler. Toba etmek “pikiriňi üýtgetmek, pikiriňi üýtgetmek, öňküsinden başgaça pikir etmek” diýmekdir. Yöne nämäni “pikirini üýtgetmeli”? Yahýanyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) wagyz etmegine iki dürli reaksiýa muňa düşünmäge kömek eder – olardan toba diýmek nämäni aňladýandygyna düşüneris. Injil, Yahýanyň wagyzlaryna adamlar şeýle jogap berdiler:
… we günälerini boýun alyp, Iordan derýasynda çokundyryldy. (Matta 3: 6)
Adam ata we How ene gadagan edilen miwäni iýenden soň, Adamyň alamaty baradaky Kitap makalasyndan ýadyňyzda:
“Adam we aýaly, jennet agaçlarynyň arasynda Reb Hudaýyň huzurynda gizlendiler” (Gelip çykyş 3: 8).
Şondan bäri adamda günäsini gizlemek we hiç hili ýalňyşlyk etmedik ýaly etmek adaty bir zatdy. Günäňizi boýun almak we toba etmek gaty kyn. Päk gyzyň alamaty atly makalada hatda Dawud (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ýaly beýik pygamberleriň hem günälerini boýun almalydyklaryny belledik. Bize gaty kynçylyk bilen berilýär, sebäbi bularyň hemmesi günäkärlik we utanç duýgusy bilen baglanyşykly. Bulardan başga zat ýok. Şeýle-de bolsa, Yahýanyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) aýdan zady – adamlar toba etmek arkaly Hudaýyň Patyşalygynyň gelmegine taýyn bolmaly.
Yahýa toba etmekden ýüz öwüren halkyň dini ýolbaşçylaryna duýduryş berdi
Dini ýolbaşçylaryň käbiri toba etdi, ýöne köpüsi hakykaty tanamady we günälerini boýun almady. Injil : _
7 Yahýa çokundyrylmak üçin köp fariseý bilen saddukeýiň gelýändigini görüp, olara: «Eý, möjekler nesli! Geljekdäki gazabyňyzdan gaçmaga kim ylham berdi? 8 toba etmäge mynasyp miwe beriň 9 we özüňizde: “Bizde Ybraýym bar” diýmegi pikir etmäň, çünki Hudaýyň bu daşlardan Ybraýyma çagalary terbiýelemäge ukyplydygyny aýdýaryn. 10 Hatda palta agaçlaryň düýbünde ýatyr: gowy miwe bermeýän her bir agaç kesilip, oda taşlanýar. (Matta 3: 7-10)
Fariseýler we saddukeýler Musanyň kanunlarynyň mugallymlarydy . Olar takwa adamlardy we Kanunyň ähli tabşyryklaryny (doga, agyz beklemek, gurban bermek we ş.m.) berjaý etmek üçin elinden gelenini etdiler. Hiç kimde kimdir biri we kanuny bilýänligi we dini yhlasy bilen bu adamlaryň hökman Alladan rehim aljakdygyna şübhe ýokdy. Yöne pygamber Yahýa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) olary “möjek möjekleri” diýip atlandyrdy we höküm ediljekdigini duýdurdy! Näme üçin? Sebäbi olar “toba miwelerini” bermediler, munuň netijesinde adamyň hakykatdanam toba edendigini bilip bolar. Günälerini boýun almadylar; dindarlygyň ekranynda gizlediler. Beýik pygamber Ybraýymyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) maşgalasyna degişlilik olary ulumsy we öz-özüni kanagatlandyrdy. Munuň özüne degişli hiç hili ýalňyşlyk ýokdy we hiç hili ýalňyşlyk ýokdy, ýöne günälerini görmek we boýun almak islemediler.
Dawudyň toba etmegi hemmämize görelde bolup durýar
Şeýlelik bilen, Yahýa pygamberiň duýduryşlary toba etmek we günäleri boýun almak biziň üçin möhüm ähmiýete eýedigini aýdyň görkezýär. Olar bolmasa, Hudaýyň Patyşalygyna girip bilmeris. Fariseýlere we sadukeýlere berlen duýduryşlar, günäleriňizi dini fasadyň aňyrsynda gizlemegiň nähili aňsatdygyny ýatladýar. Emma bu bize nähili degişlidir? Bularyň hemmesi, başarnyksyz ýagdaýymyzda galmazlygymyz üçin ýazyldy. Günämizi aklamaly däldiris, etmedik ýaly edip görkezmeli däldiris ýa-da özümizden we beýlekilerden gizlemeli däldiris. Günäsini boýun alan Dawudyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) görelde almagy has gowudyr:
3 Eý, Taňry, maňa rehim et, beýik rehimdarlygyňa we rehimdarlygyň köpdügine görä günälerimi ýok et.
4 Günälerimden meni ýygy-ýygydan ýuwuň we günälerimden arassalaň, 5 günälerimi boýun alýaryn we günälerim hemişe öňümde.
6 Sen, ýeke özi, men seniň hökümiňde dogruçyl we hökümiňde päk bolar ýaly, Seniň gözüňde ýamanlyk etdim.
7 Ine, men zalymlyk bilen göwreli boldum, ejem meni günäkärledi.
8 Ine, ýüregiňdäki hakykaty söýdiň we içimde paýhas görkezdiň.
9 Maňa ysgynsyzlyk bilen sep, men arassa bolaryn; meni ýuw, men gardan has ak bolaryn.
10 Şatlyk we şatlyk eşitsin, seniň döwen süňkleriň şatlanar.
11 sinüzüňi günälerimden gizle, ähli günälerimi ýok et.
12 Eý, Hudaý, içimde arassa ýürek döred we içimde dogry ruhy täzele.
13 Meni Seniň huzuryňdan daşlaşdyrma, Mukaddes Ruhuňy menden alma.
14 Halas bolmagyň şatlygyny maňa gaýtaryp ber, meni dolandyrýan Ruh bilen güýçlendir. (Zebur 50: 3-14)
Toba etmegiň miweleri
Günäleri boýun almak we toba etmek bilen täze ýaşaýyş umydy gelýär. Adamlar Yahýa pygamberden toba miwesini bermek üçin näme etmelidigini soradylar. Ine, Injilde şeýle diýilýär:
10 Adamlar ondan: «Näme etmeli?» Diýip soradylar. 11 Isa olara şeýle jogap berdi: «Kimde iki eşik bar bolsa, garyplara beriň, iýmitlenýän bolsa şony ediň». Salgytçylar hem çokundyrylyp, oňa: Mugallym! näme etmeli? 13 Isa olara şeýle jogap berdi: «Özüňizden anyk zat talap etmäň. 14 Esgerler hem ondan: «Näme etmeli?» Diýip soradylar. Olara: “Hiç kimiň göwnüne degmäň, töhmet atmaň we aýlygyňyz bilen razy boluň” diýdi. (Luka 3: 10-14)
Yahýa Masih boldumy?
Yahýanyň wagyzlary şeýle bir ynandyryjydy welin, köp adam onuň Masihdigi hakda gyzyklandy. Injilde okaýarys:
15 Adamlar garaşyp otyrkalar, Mesih däldigi ýa-da däldigi hakda ýüreklerinde pikirlenýärdiler – 16 Yahýa hemmesine jogap berdi: Men sizi suw bilen çokundyrýaryn, ýöne aýakgap dakýan iň güýçli adam gelýär. Açmaga mynasyp däl; Ol sizi Mukaddes Ruh we ot bilen çokundyrar. 17 Belgi elindedir, poluny arassalap, bugdaýy ammaryna ýygnaýar, ýöne samany söndürip bolmajak ot bilen ýakýar. 18 Adamlara öwüt berip, başga-da köp zatlary yglan etdi. (Luka 3: 15-18)
Netije
Yahýa pygamber (Sallallahu Aleýhi We Sellem) ynsan ýüreklerini Hudaýyň Patyşalygynyň gelmegine taýýarlamak üçin geldi. Emma muny täze Kanun arkaly däl-de, toba we günäleri boýun almak çagyryşy bilen etdi. Toba, düzgünleriň we düzgünleriň toplumyna eýermekden has kyn, sebäbi adam utanjyny we günäsini açyp görkezmeli. Şol döwrüň dini ýolbaşçylary toba edip, günälerini boýun alyp bilmediler. Dinleriniň arkasynda gizlendiler. Bu saýlaw, ýürekleriniň Masihi kabul etmäge we Hudaýyň Patyşalygyny wagyz etmäge taýyn däldiklerine sebäp boldy. Yahýanyň duýduryşy şu güne çenli dowam edýär. Bizi toba etmäge we günälerimizi boýun almaga çagyrýar. Emma biz muny etmäge taýynmy?