Öňki makalalarda pygamberler tarapyndan aýan edilen Mesihiň alamatlary barada aýdylýar. Pygamberler hatda onuň adyny (adynyň Isa) çaklap, onuň dünýä gelmeginiň wagtyna garaşýardylar. Bu ajaýyp we örän anyk pygamberlikler Isanyň gelmeginden ýüzlerçe ýyl öň ýazylypdyr (Isa al-Masih SallaLlahu Aleýhi We Sellem). Şeýle hem, bu sözleriň hemmesiniň ýewreýleriň mukaddes kitaplarynda ýazylandygyny belläp geçýäris, (we olar henizem bar!) – Injilde däl, Gurhanda däl, näme üçin ýewreýler Mesihi (Masih) kabul etmediler we henizem kabul etmeýärler diýen sorag ýüze çykýar, sebäbi bularyň hemmesini öz kitaplaryndan tapyp bilersiňiz.
Bu düşnüksiz hakykaty düşündirmezden ozal, soragy şu görnüşde goýmagyň düýbünden dogry däldigini bellärin. Isanyň döwründe ýaşan ýewreýleriň köpüsi (Isa -SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ony Mesih hökmünde kabul etdiler. Hatda häzirki wagtda Isany Rebbiň seçip alan adamy hökmünde kabul edýän köp ýewreý bar. Şeýle-de bolsa, ýewreýleriň halky Isany tanamaýandyklary hakykat. Näme üçin?
Näme üçin ýewreýler Isa al-Masihi (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) tanamaýarlar?
Matta (Injil) Hoş Habarynda Isanyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ýewreý halkynyň mugallymlary (fariseýler we saddukeýler) bilen nähili gürleşendigi barada bir hekaýa bar. Bular yslamdaky häzirki ymamlar bilen birmeňzeş adamlardy. Fariseýler we saddukeýler Isany mekirlik bilen tutmak kararyna geldiler, ýöne
Isa olara jogap berdi we olara: Ýazgylary hem-de Hudaýyň güýjüni bilmän aldanýarsyňyz … (Matta 22:29)
Bu söhbetdeşlikden birnäçe möhüm nukdaýnazary öwrenýäris. Bu adamlaryň hemmesi Töwraty we Zebury gowy tanaýan we halky ýagtylandyrýan ýewreý ýolbaşçylarydy, ýöne Isa Ýazgylary we Hudaýyň güýjüni bilmeýändikleri üçin olary ýazgardy. Ol näme diýjek boldy? “Hünärmenler”, kanun mugallymlary nädip Mukaddes ýazgylary bilmezler?
Ýewreýler ähli ýazgylary bilmeýärdiler
Ýewreý mugallymlarynyň Töwratda we Zeburda bellän we agzan zatlarynyň hemmesini üns bilen okanyňda, olaryň diňe käbir wadalara üns berendiklerini duýmak mümkin däl. Beýlekiler muňa ähmiýet bermediler. Mysal üçin: “Päk gyzdan doglan ogluň alamaty” atly makaladan kanun mugallymlarynyň Mesihiň Beýtullahamdan geljekdigi baradaky pygamberligi gowy bilýändiklerini bilýäris. Olar Hirodes patyşa Isanyň şäheri hakda aýdylýan şol bir parçany getirdiler.
Emma sen, eý, Beýtullaham-Efrat, Ýahuda uruglarynyň kiçisi bolsaňda senden çykar? Ysraýylda hökümdar bolmaly we gelip çykyşy ilkibaşdan baky günlere çenli seniň içiňden çykar. (Mika 5: 2)
Ýakynda özüňiz görýetirersiňiz ýaly, olar Mesihiň adyny aýdýan aýaty (= Masiha – bu sözleriň näme üçin birmeňzeş däldigi hakda has giňişleýin ), şeýle hem Mesihiň “lord” diýilendigini bildiler. Ine, ýewreý mugallymlaryna mälim bolan başga bir tekst – Dawudyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) ylhamy bilen ýazylan ikinji Zebur. Ilkinji gezek Mesih adynyň we parçada aýdylyşy ýaly Sionyň (= Iýerusalim ýa-da Al Kudz) patyşa ediljekdigi aýdylýar.
Onuň seçilenine garşy çykýarlar… göklerde oturan Taňry olaryň üstünden gülýär, Reb olary masgaralar. Soňra gaharly olara: “Mukaddes dagym Sionda Mendirin öz Patyşamy oturdan” (Zebur 2)
Mundan başga-da, Zeburyň aşakdaky sözleri ýewreý mugallymlaryna mälimdi:
“Guluň Dawudyň hatyrasyna ýüzüňi öwürme. Reb Dawud bilen ygtybarly äht baglaşdy, ol eden ähtinden dönmez: “Seniň zürýatlaryňdan birini oturdaryn seniň tagtyňda”(Zebur 131: 10-17)
Ýewreýler Taňrynyň güýjüni bilmeýärdiler, sebäbi ony diňe logikasynyň çäkleri bilen çäklendirýärdiler
Ýewreý mugallymlary Mukaddes ýazgynyň köp aýatyny ýatda saklaýandyklaryna garamazdan, olaryň hemmesiniň bir tarapa gönükdirilendigini – bir gün Mesihiň ýer ýüzünde höküm sürjekdigini we uly güýç we şöhrat bilen geljekdigini duýmadylar. Isa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) döwründe ýewreýler wada berlen ýerde rim süteminde ýaşapdy (bu ýerdäki ýewreýleriň gysga taryhyna serediň), olar diňe şeýle Mesihi isleýärdiler. Olara uly güýç we şöhrat bilen gelýän, ýigrenýän rimlileri kowup, öz topragynda beýik Patyşalyk gurup biljek, 1000 ýyl mundan ozal Dawud patyşa tarapyndan esaslandyrylan Mesih gerekdi. ( şu ýerde Dawud patyşanyň hekaýasyna serediň ). Ýewreýleriň islegleri, öz ýazgylaryna görä, Rebbiň niýeti bilen däl-de, öz islegleri bilen emele geldi.
Şeýdip Hudaýyň güýjüni adam aňynyň çäkleri bilen çäklendirdiler. Mysal üçin: pygamberliklerde Mesihiň Iýerusalimde höküm sürjekdigi aýdylýar. Emma Isanyň hiç wagt Iýerusalimiň tagtynda oturmandygyny bilýäris. Şundan Isanyň Mesih däldigini düşündirdiler! Bu olaryň logikasy. Bu,Taňrynyň güýjüni adamyň düşünjesiniň çäginde, ýagny çyzykly logikanyň çäginde çäklendirmegiň bir mysalydyr.
Şu güne çenli ýewreýleriň köpüsi Zeburyň weliliklerini bilenoklar. Tanak (Töwrat + Zebur) atly öz kitabynda ýazylan hem bolsa, diňe Töwrady okaýarlar. Taňrynyň ähli ýazgylary öwrenmek baradaky buýrugy olara üns bermedi, şonuň üçin ýewreýler Hudaýyň güýjüni adam logikasy bilen çäklendirip, beýleki weliliklerden bihabar. Mesih hakda onuň patyşa boljakdygy aýdylýandygy sebäpli, Isa tagtda görünýän görnüşde oturmady, şonuň üçinem Mesih bolup bilmez diýen karara geldiler. Nokat. Gepleşigiň soňy! Bu meseläni mundan beýläk öwrenmek manysyz! Şu güne çenli ýewreýleriň köpüsi bu soraga üns bermeýärler.
Mesih: “öldüriler”?
Hudaýyň emri bilen ýazgylary gözlän bolsalar, elbetde biraz soňrak gürleşjek zatlarymyň hemmesini görerdiler. Öňki makalamyzda Mesihiň gelmeginiň wagtyny takyk çaklaýan Danyýel pygamber (Sallallahu Aleýhi We Sellem) hakda gürleşipdik. Ýöne üns beriň: Danyýel Mesih hakda ( = Pataly = Mesih ) diňe bu däl:
Şuny bilip goý we düşün: Iýerusalimi täzeden dikeltmek üçin çykan buýrukdan tä seçip-saýlanjak hökümdaryň döwrüne çenli ýedi ýediýyllyk geçer. Altmyş iki ýediýyllygyň içinde Iýerusalimde meýdançalar we garymlar ýene-de täzeden gurular. Emma bu hem muşakgatly zamanda bolar. Altmyş iki ýediýyllykdan soň seçip-saýlanan heläk bolar we ondan hiç zat galmaz. Geljek hökümdaryň goşuny bu şäheri we mukaddes öýi weýran eder. Onuň soňy tupanly bolar, ahyryna çenli uruş bolar. Weýrançylyk boljagy karar edilendir. (Daniýel 9: 25-26)
Danyýeliň pikiriçe, Mesih bilen näme bolmaly? Danyýel Mesihiň Iýerusalimde tagtda höküm sürjekdigini aýdýarmy? Mesih kakasy Dawudyň tagtynda oturar we ýigrenilýän rim sütemini ýok eder diýýärmi? Ýok! Mundan başga-da, Mesihiň “öldüriljekdigini we öldürilmejekdigini” aç-açan yglan edýär. Mukaddes ýeriň (ýewreý ybadathanasy) daşary ýurtlularyň elinde weýran ediljekdigi we şäheriň (Iýerusalim) weýran ediljekdigi aýdylýar. Ysraýylyň taryhy bilen tanyş bolsanyz, edil şeýle bolandygyny bilersiniz. Isa ölenden kyrk ýyl soň rimliler ybadathanany ýakdylar, Iýerusalimi ýykdylar we ýewreýleri dünýäniň çar künjegine dargatdylar. Olary ýurtlaryndan kowup çykardylar. Bularyň hemmesi biziň eýýamyzdan öň 537-nji ýylda Danyýeliň çak edişi ýaly m.öň 70-nji ýylda bolup geçdi. Ondan öňem näletleriň makalasynda Musa pygamber (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) hem öňünden aýdypdy.
Danyýel pygamber aýdyň aýdýar Mesih patyşalyk etmez! Ol “öldüriler we öldürilmez”. Ýewreý mugallymlary ýazgylary bilmeýändikleri üçin bu möhüm pursady sypdyrdylar. Bu meselede başga bir sorag ýüze çykýar. Danyýeliň Mesihi öldürmek baradaky pygamberligi bilen ýewreýleriň bil baglaýan pygamberlikleriniň arasynda (Mesihiň hökümdarlygy hakda) gapma-garşylyk barmy? Netijede, ähli pygamberler Hudaýyň islegini yglan etseler, Musanyň (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) Töwratda aýdyşy ýaly, ähli pygamberlikler kadadan çykmaly däldir. Bir Mesih öldürilip, şol bir wagtyň özünde şa bolup bilermi? Ynsan logikasy ýene-de Taňrynyň güýjüni ýatyrjak bolýan ýaly.
“Patyşalyk” bilen “öldürmek” arasyndaky gapma-garşylyk aradan aýrylýar
Elbetde, ýewreýleriň logikasynda Hudaýyň güýji ýokdy. Ýygy-ýygydan bolşy ýaly, pikirleriniň özenindäki esasy çaklamany görüp bilmediler. Mesihiň diňe bir gezek geljekdigine göz ýetirdiler. Eger şeýle bolan bolsa, onda Mesihiň hökümdarlygy we “ölüme boýun bolmak” baradaky welilikleriň arasyndaky gapma-garşylyk dogry bolar. Taňrynyň güýjüni logika bilen çäklendirip, özlerini ahyrky netijä getirdiler. Mesih bir gezek däl, iki gezek gelmeli boldy. Birinji gezek gelende, “ölüme bermek“, ikinjisinde – “höküm sürmek” baradaky welilikleri ýerine ýetirer. Şu nukdaýnazardan seredilende gapma-garşylyk ýok.
Mukaddes ýazgynyň bir bölegini äsgermezlik edip, Hudaýyň güýjüni logikamyz bilen çäklendirýärismi?
Ýöne bu welilik, Mesihiň “öldüriljekdigini we öldürülmijekdini” manysyny berýär? Bu barada soňrak gürleşeris, ýöne indi näme üçin ýewreýleriň Reb tarapyndan iberilen alamatlaryny tanamaýandyklary hakda oýlanmagyň manysy bar. Öň hem belläp geçişimiz ýaly, ýewreýleriň Mesihiň alamatlaryny tanamazlygynyň iki esasy sebäbi bar. Ýöne Ýunusun Hoş Habarynda (Injil) okaýan üçünji bir zat bar, ýagny Isa (SallaLlahu Aleýhi We Sellem) bilen ýewreý halkynyň ruhy ýolbaşçylarynyň arasyndaky söhbetdeşlikde.
Siz baky ýaşaýyş Mukaddes Ýazgylardadyr öýdüp, olary yhlas billen öwrenýärsiňiz. Olar bolsa Men hakda şaýatlyk edýärler. Emma siz ýaşaýşa eýe bolar ýaly, Maňa gelmek islemeýärsiňiz. Men ynsanlarda öwgi agtarmaýaryn. Emma Men sizi tanaýaryn, siziň ýüregiňizde Hudaýyň söýgüsi ýok. Men Atamyň adyndan geldim, siz bolsa Meni kabul etmeýarsiňiz. Ýöne başga biri öz adyndan geläýse, siz ony kabul edersiňiz. Siz bir-biriňizden öwgüler kabul edýärsiňiz, emma ýeke-täk Hudaýyň öwgüsini gazanmaga çalyşmaýarsyňyz. Onsoň nädip sizde iman bolsun. (Ýahýa 5:39-40,44)
Başga bir söz bilen aýdylanda, ýewreýleriň Mesihiň alamatlaryny tanamazlygynyň üçünji sebäbi, olary görmekden ýüz öwürmegi – Hudaýyň öwgüsi bilen däl-de, adamyň öwgüsi bilen has köp gyzyklandy!
Bu beýleki halklardan has köp ýalňyşýandygyny aňlatmaýar . Olara baha bermek we alamatlary almazlygy üçin günäkärlemek aňsat. Barmagyňyzy olara görkezmezden ozal, özümize göz aýlalyň. “Ýazgylaryň hemmesini” bilýändigimizi biragyzdan aýdyp bilerismi? Ýewreýlere meňzemeýärismi, diňe bize ýakyn, amatly we düşünýän ýazgylary saýlaýarys? Hudaýyň güýjüni logikamyz bilen çäklendirmeýärismi? Diňe Hudaýdan has köp adamyň göwnünden turmak isleýänimiz üçin mukaddes makalary ret edýändigimiz bolmazmy?
Hudaýyň alamatlaryny ýewreýler ret etmegi hemmämize duýduryşdyr. Diňe tanyş we halaýan mukaddes kitaplarymyzy saýlap we okap bilmeris. Taňrynyň güýji ynsan düşünişiniň çäkleri bilen çäklendirilip bilinmez. Ýazgylaryň öwredýänlerini ret edip bilmeris. Indi ýewreýleriň geljek Mesihiň alamatlaryny nädip ret edendikleri barada duýduryşlar bilen ýaraglanan bu hekaýanyň esasy şahsyýetine – Hyzmatçynyň keşbine düşünýäris .