Injil, Isa al-Mesih pygamberiň (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) haça çüýlenmeginiň we direlmeginiň Allahyň dünýäden bäri bilşine görä bolup geçendigini aýdýar. Pygamberiň direlmeginden 50 gün soň, resullaryň arasynda baştutan Petrus köpçüligiň öňünde wagyz etdi:
“Bu Hudaýyň anyk maslahatyna we öňünden bilşine görä dönüklik etdi, kanunsyzlaryň eli bilen çüýläp öldürdiň; Emma Hudaý ony direldip, ölüm zynjyrlaryny döwdi, sebäbi Ony saklamak mümkin däldi”
Resullaryň Işleri 2: 23-24).
Wagyz edeninden soň köp adamlar Hudaýa iman etdiler we netijede gutulyş habary tizlik bilen dünýäniň ähli künjeklerine ýaýrady — hiç hili zorluksyz. Halas ediş hakda sözüň şeýle çalt ýaýramagynyň sebäbi Töwrat we Zebur pygamberleriň bu wakalardan birnäçe asyr öň ýazan sözleri. Adamlar Petrusyň sözlerini Isa al-Mesihiň ölümi we direlişi hakda hakykatdanam pygamberleriň ýazgylary bilen barladylar. Bu ýazgylar häzirki wagtda bozulmadyk ýagdaýda elýeterlidir. Petrusyň yglan edişi ýaly hemme zadyň hakykatdanam “Hudaýyň belli bir maslahatyna we öňünden bilşine görä” bolup geçendigini ýa-da ýokdugyny anyklap bileris. Ondan soňky zat, Petrusyň diňleýjileriniň şol gün Töwratdan Adam we ýaradylyş hekaýasyndan öwrenen zatlaryna gysgaçasy. Bu adamlar diýilýär
“Gündelik ýazgylary gözden geçirdik, bu hakykatmy?”
Resullaryň Işleri 17:11
Petrusyň sözlerini diňlänler, resulyň sözleriniň olara geň, adaty däl ýaly bolup, ýazgylary analiz etdiler. Adamlar özlerine geň ýa-da üýtgeşik görünýän zady ret edýärler. Biz şeýle. Ýöne bu habaryň hakykatdanam Alladan gelendigini we ony ret etseler, Al-Gaşýa süresinde beýan edilen ähli betbagtçylyklara duçar boljakdygyny bilýärdiler (88-nji süre — “ingapmak”).
Ondan ýüz öwürýän we inkär edenler bolsa, Allah olary iň uly azaplara sezewar eder. Olar bize gaýdyp gelerler, şonda biz olardan hasap talap ederis .
Gaşiýa süresi, 88: 23-26
Bu habaryň hakykatdanam Alladan gelendigine göz ýetirmegiň takyk usuly bardy — ony diňe pygamberlik ýazgylary bilen deňeşdirmeli bolduň. Diňe şeýdip, özüni Allanyň sözüne äsgermezlik etmegiň netijelerinden gorap bolýar. Olaryň göreldesine eýerip, ýazgylara ýüz tutsak, akylly hereket ederis — Isa al-Mesih pygamberiň (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) ölümi we direlmegi gadymy pygamberler tarapyndan öňünden aýdylýarmy? Töwratdan başlalyň.
Töwratyň we Gurhanyň birinji baplarynda geljegi öňünden bilmegi
ilkinji sahypalaryndan Alla Isa Mesiha pygamberiň näme boljakdygyny öňünden bilýändigi aýdyňdyr. Dört mukaddes kitapda (Töwrat, Zebur, Injil we Gurhan) bary-ýogy iki hepde bar, wakalar yzygiderli beýan edilýär. Birinji hepde, Allanyň alty günde asmanyň we ýeriň ýaradylyşydyr. Bu Töwratyň ilkinji iki bapynda beýan edilýär. Gurhanyň alty günüň içinde dünýäniň ýaradylyşy hakda-da aýdýandygyna üns beriň.
Şübhesiz, Perwerdigäriňiz alty günde gökleri we ýeri ýaradan, soň bolsa Arşa çykan (ýa-da Arşda özüni diken Alladyr). Gijäni howlukmaç yzarlaýan gündiz bilen gurşap alýar. Gün, Aý we ýyldyzlar hemmesi Onuň islegine tabyn. Şübhesiz, Ol döredýär we buýruk berýär. Allatagala alkyş bolsun, älemleriň Rebbi! .
Araf 7:54
Alty günüň içinde asmanlary, ýeri we olaryň arasyndaky zatlary ýaratdy, soň bolsa Arşa çykdy (ýa-da Arşda guruldy). Ol rehimdardyr. Liderden bu barada soraň
Furqan süresi 25:59
Alty günüň içinde asmanlary, ýeri we olaryň arasyndaky zatlary ýaradan, soň bolsa Arşa çykan (ýa-da Arşda özüni döreden) Allahdyr. Ondan başga seniň üçin ne howandar, ne-de şepagatçy bar. Gurluşy ýadyňyzdamy?
Asdan süresi 32: 4
Alty günde gökleri, ýeri we olaryň arasyndaky zatlary ýaratdyk, ýadawlyk bize degmedi.
“Kaf” süresi 50:38
Alty günüň içinde asmany we ýeri ýaradan, soň bolsa Arşa çykan (ýa-da Arşda gurlan) ol. Dünýäde näme girýändigini we ondan näme çykýandygyny, asmandan näme inýändigini we ol ýere näme çykýandygyny bilýär. Nirede bolsaňyzam ýanyňyzda. Allatagala siziň edýän ähli zadyňyzy görýär .
Hadil süresi 57: 4
Mesih pygamberiň durmuşynyň soňky wakalaryny öz içine alýar. Dünýäniň tutuş taryhynda bir hepdäniň içinde durmuşy şeýle jikme-jik beýan edilip bilinjek başga bir pygamber ýokdy — Ybraýym bolsun, Musa, Dawud bolsun ýa-da Muhammet (Sallallahu Aleýhi we Sellem) bolsun. Töwratda ýaradylyşyň alty gününiň doly beýany şu ýerde berilýär. Isa pygamberiň durmuşynda geçen hepdäniň wakalary öňki makalalarda ara alnyp maslahatlaşylypdy. Aşakdaky tablisada ýokardaky iki hepdäni gün-günden deňeşdirýär.
| Hepdäniñ güni | Alty gün ýaradylyş | Isa al Masihiň soňky hepdesi |
| 1-nji gün | Dünýä garaňkylyk bilen örtüldi. Allah: “ýagtylyk bolsun” diýdi we şeýle boldy. Ýagtylyk garaňkylykda şöhle saçýar. | Masih Iýerusalime girýär we: “Men dünýä ýagtylyk ýaly geldim …” Ýagtylyk garaňkylykda şöhle saçýar . |
| 2-nji gün | Allah asmany we ýeri aýyrýar. | Isa satýanlary we namaz öýünden satyn alýanlary süreninde ýerdäki we gökdäki zatlary aýyrýar. |
| 3-nji gün | Allanyň sözi bilen deňizden gury ýer çykýar. | Isa daglary herekete getirip, deňze taşlap bilýän iman hakda aýdýar. |
| Allah: “Dünýä gök öwüssin” diýýär we şeýle boldy. | Isanyň sözüne görä, injir gurady. | |
| 4-nji gün | Allah: “Jennetiň düýbünde yşyklar bolsun” diýýär we asmanda gün, aý we ýyldyzlar peýda bolýar. | Isa, Gün, Aý we ýyldyzlar garalyp, ýagtylyk bermejek wagty ýere gaýdyp geljekdigi hakda aýdýar. |
| 5-nji gün | Allah howada uçýan jandarlary, şol sanda süýrenijileri – uçýan dinozawrlary ýa-da başgaça aýdylanda aagdarhalary ýaradýar. | Uly eždarha, Şeýtan, Masihi ýok etmek üçin Ýahuda girýär . |
| 6-njy gün | Allanyň sözüne görä, ýer haýwanlary öndürýär. | Pesah guzulary (guzular) ybadathanada gurban berilýär. |
| Reb Adamyň burnuna ýaşaýyş demini aldy we Adam diri jan boldy | “Isa gaty ses bilen aglady we ruhuny berdi”. ( Markus 15:37) | |
| Allah Adam atany Erem bagynda ýerleşdirdi. | Isa höwes bilen Getsemani bagyna gidýär. | |
| Adam ýagşylygy we ýamany bilmek agajy we nälet hakda duýduryş alýar. | Isa agaja çüýlendi we näletlendi (Galatýalylar 3:13) | |
| Adam haýwanlaryň arasynda özüne meňzeş birini tapmady. Başga bir adamy döretmeli boldy | Gurban baýramy haýwanlary ýeterlik däldi. Adam adama mätäçdi (Ýewreýler 10: 4-5) | |
| Allah Adam atany uklady. | Isa ölümde uklap galdy. | |
| Alla How Enäni — gelni döretmek üçin Adam atanyň tarapyny açýar. | Isanyň tarapy naýza bilen deşildi. Gurbanlygy bilen Isa özüne – özüne degişli bolanlaryň hemmesine gelin alýar (Ylham 21: 9) | |
| 7-nji gün | Allah ähli amallaryndan dynç aldy we bu güni mukaddes etdi. | Isa al-Mesih ölümde dynç alýar. |
Bu iki hepde aýnadaky ýaly biri-birini görkezýär. Olaryň arasynda simmetrik manyly jaň bar. Olaryň her biri täze durmuşyň köpelmegi, köpelmäge we täze ýaradylyşy doldurmaga taýyn “ilkinji miweleriň” peýda bolmagy bilen tamamlanýar. Adam we Isa al-Mesih antipodlardyr. Gurhan Isa al-Mesih we Adam hakda şeýle diýýär:
“Hakykatdanam, Allanyň öňünde Isa (Isa) Adam ata meňzeýär. Ony toprakdan ýaratdy, soň bolsa oňa:
Bol! — we ýerinden turdy “Imran” süresi 3:50
Injil Adam hakda şeýle diýýär:
“… geljegiň keşbi” (Rim 5:14).
Şeýle hem:
“Çünki ölüm adamyň üsti bilen bolşy ýaly, ölüleriň direlmegi-de adam arkaly bolýar. Adam atada bolşy ýaly, hemmeler ölýär, Mesihde hemmeler direler”
1 Korintoslylar 15: 21-22
Adam we Isany deňeşdirenimizde, olaryň biri-birine garşydyklaryny görýäris. Allanyň alty günde dünýäni döretmegi zerurmydy? Ýeriselime bir gezekde, bir buýruk bilen ýaradyp bilmezmi? Näme üçin dünýäni kem-kemden ýaratdy? Allatagala hiç wagt ýadamasa, näme üçin ýedinji gün dynç alar? Allatagala ýaradylyşyň ilkinji hepdesiniň döredijilikli hereketleriniň Isa al-Mesihiň ýerdäki soňky hepdesiniň simwoliki nyşany bolup hyzmat etmegi üçin dünýäni ýuwaş-ýuwaşdan ýaratdy. Altynjy gün bu manyda aýratyn. Tekstde ulanylýan sözleriň geljegi çaklaýar. Isa al-Mesihiň ölümini suratlandyran Injil : “Ol öldi” diýmeýär, ýöne: “Ol öldi” — diýýär. Bu jümle, Allanyň “ýaşaýyş demini alandygyny” Adam atanyň ýaradylyşy baradaky hekaýa bilen manyly ýaňlanýar. Bu simwolizm, Allanyň geljekdäki wakalary öňünden bilmegini göz öňünde tutýar, Petrusyň Işanyň direlmeginden soň wagzynda aýdyşy ýaly.
Töwratdan goşmaça suratlar
Töwratda beýan edilen birnäçe wakalar, şeýle hem Allahyň bellän däp-dessurlary Isa al-Mesih pygamberiň ýakyn wagtda gurban bermeginiň bir bölegi bolup hyzmat edýär. Olarda Allanyň öňünden bilşini görmek üçin bize berildi. Bu ykbal wakalaryň käbiri ýokarda ara alnyp maslahatlaşyldy. Aşakdaky tablisada Isa al-Mesih pygamberiň dünýä inmeginden 1000 ýyl ozal we ondan has öň ýazylan beýik alamatlara salgylanmalar bilen bilelikde hödürleýäris.
| Omen Töwrat | Mesihiň ýakyn wagtda gurban bermek baradaky meýilnamasyny nädip açýar? |
| Adam atasynyň alamaty | Adam atany boýun egmän paş eden Allah, diňe aýaldan (gyzdan) dünýä injek erkek nesliň geljekdigini öňünden aýdypdy. Bu nesil Şeýtanyň kellesini döwer, ýöne özi ýaralanar. |
| Kabil bilen Habiliň alamaty | Günäniň arassalanmagy üçin ölüm zerur talapdy. Kabil ýeriň miwesini (jany ýok) we sürüsiniň ilkinji çagasyndan Habil gurban berdi. Allatagala onuň gurbanlygyny kabul etdi. Bu Allanyň Isa al-Mesihiň ýakyn wagtda gurban bermek meýilnamasyny görkezýän alamatdy . |
| Ybraýymyň gurbanlygynyň alamaty | Ybraýym pygamberiň ogluny gurban beren ýeriniň Isa al- Mesih pygamberiň birnäçe müň ýyl soň gurban berlen ýeri bolandygy- ny göz öňüne getirenimizde, surat has doly bolýar . Ybraýym pygamber bu gurban hakda öňünden aýdypdy. Ogly ölmeli boldy, ýöne iň soňky pursatda onuň ýerine bir guzy gurban berildi. Ybraýymyň ogly halas edildi. Bu Isa al-Me- sihiň , “Hudaýyň guzusy”, durmuş gazanma- gymyz üçin özüni gurban eden şekili. |
| Musanyň alamaty — Pasha | Allanyň maksadyny açýan indiki alamat, Pesah diýilýän ýörite günde guzulary gurban bermekdir. Fyrown guzyny gurban bermedi we öldi. Ysraýyllar guzulary gur- ban berdiler we ölümden halas boldular. Alüzlerçe ýyldan soň Isa al-Mesih senena- manyň şol güni — Pasha baýramynda gurban berildi. |
| Omen Harun | Harun gurban bermek üçin ýörite däp- dessurlary hödürledi. Günä eden ysraýylly haýwan gurban berip, günäden saplanyp bilerdi. Günäniň arassalanmagy üçin ölüm zerur şertdi. Diňe baş ruhany tutuş halk üçin gurbanlyk berip bilerdi. Bu dessurlar göçme manyda özüni hakyky baş ruhany hökmünde gurban eden Isa al-Mesihiň ölümine yşarat edipdir. |
Töwrat we Musa pygamber (SallaLlahu Aleýhi we Sellem) Isa al-Mesih pygamberiň daş keşbi barada aç-açan gürlediler. Şonuň üçin aýdylýar:
“Geljekdäki bereketleriň kölegesi bolan we her ýyl yzygiderli getirilýän şol bir gurbanlar bilen zatlaryň keşbi däl-de, kanun hiç wagt özleri bilen gelýänleri kämilleşdirip bilmez“
Ýewreýler 10: 1
Isa al-Mesih gurbanlygyna ynanmaýanlara duýduryş berdi:
Men Atamyň adyndan geldim, siz bolsa Meni kabul etmeýärsiňiz. Ýöne başga biri öz adyndan geläýse, siz ony kabul edersiňiz. Siz biri-biriňizden öwgüler kabul edersiňiz, emma ýene-täk Hudaýyn öwgüsini gazanmaga çalyşmaýarsyňyz. Onsoň nädip sizde iman bolsun? Atanyň öňünde Men sizi aýyplaryn öýtmäň. Siz Musa ynansadyňyz, onda Maňa-da ynanardyňyz, sebäbi ol Men hakda ýazdy. Onuň ýazanlaryna ynanmaýan bolsaňyz, onda Meniň aýdýanlaryma nähili ynanjakksyňyz?”
Ýohanna 5: 43-47
Mundan başga-da, Isa näme üçin dünýä gelendigine düşünmekleri üçin öz yzyna eýerijilere şu sözleri aýtdy:
Isa olara: “Men heniz ýanyňyzdakam size aýdan sözlerim şulardyr: Men hakda Töwratda, pygamberleriň ýazgylarynda ählisi berjaý bolmalydyr” — diýdi .
Luka 24:44
Pygambere görä, diňe Töwrat däl, eýsem “pygamberler we mezmurlar” hem şaýatlyk edýär. Bu barada has giňişleýin makalada ara alnyp maslahatlaşylýar. Ýöne Töwrat göçme manyda gelmegini görkezýän bolsa, soňraky pygamberler pygamberiň ölümi we direlmegi hakda biragyzdan gürleýärler.
Bu makalada Isa al-Mesih pygamberiň wada beren ebedi ýaşaýyş peşgeşini nädip kabul etmelidigi barada söhbet ederis.